مقالات و یادداشت ها
توهم توطئه یا توطئه توهم
در دهه‌های اخیر یک جریان فکری قدرت گرفته که به انتقاد از مدل‌های موسوم به «تئوری توطئه» می‌پردازد. بر اساس تئوری توطئه، بسیاری از تحولات سیاسی و فرهنگی را می‌توان ناشی از برنامهریزیهای افراد و حلقه‌هایی دانست که با بهره‌برداری از قدرت و ثروت، اهداف جناحی و گروهی خود را با موفقیت به پیش می‌برند. منتقدان، مدافعان تئوری توطئه را متوهم می‌دانند و تاکید میکنند که تقلیل تحولات سیاسی و اجتماعی به برنامهریزیهای یک فرد یا یک گروه پشت پرده منطقی نیست. به راستی تئوری‌های توطئه تا چه میزان قابل اتکاست و اینگونه تحلیل‌ها، تا چه میزانی توضیح دهنده بحران کرونا می باشد؟
مردم در خطبه‌های ۸ فروردین چه خواندند؟
از جمعه نهم اسفند ماه پارسال، بواسطه شیوع ویروس کرونا، نمازهای جمعه در مراکز استان‌ها و تقریبا تمام شهرهای کشور برگزار نمی‌شوند. از همین رو، ائمه جمعه بسیاری از شهرها، خطبه‌های هفتگی خود را به صورت مکتوب و یا ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی و بطور مجازی منتشر میکنند.
چرا همه قصورات دولت به گردن روحانیت می‌افتد؟
سایت مردم و روحانیت همواره بر لزوم کاهش شکاف میان طلاب و مردم عادی تاکید داشته و از لزوم حفظ آبروی هزار ساله روحانیت سخن گفته است. یکی از نشانه‌هایی که باعث نگرانی نسبت به افزایش شکاف میان مردم و روحانیت می‌شود، پدیده شایعه‌پراکنی و دروغ‌پردازی علیه روحانیت و باورپذیری این شایعات از سوی مردم عادی است. در این مقاله قصد داریم به آسیب‌شناسی این موضوع بپردازیم، تا با شناسایی ریشه‌های این معضل، از ادامه و گسترش آن جلوگیری کنیم.
لغو اولین نماز جمعه سال ۱۳۹۹ و چشم‌انداز تحولات سال جدید
با توجه به ادامه بحران کرونا، اولین نمازجمعه سال ۱۳۹۹ برگزار نشد. شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور این اقدام را در راستای همکاری با ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا قلمداد کرده است. وزیر بهداشت هم ضمن قدردانی از صبوری و حسن اعتماد نمازگزاران، بر اهمیت خودداری مؤمنین از حضور در اجتماعات تا زمان کنترل کامل عامل بیماری کووید ۱۹ تأکید نموده است.
با «خرافه گرایان آتش به اختیار» چه باید کرد؟
طی چند روز گذشته دیدم که چگونه بانیان هتک حرمت به حرم حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) ظرف ۲۴ ساعت، یا ابراز ندامت کردند و یا کل ماجرا را به گردن هواداران آیت‌الله شیرازی انداختند. هرچند برائت از خرافه‌گری را باید به فال نیک گرفت، ولی باید این سوال را نیز مطرح کرد که چرا اصولا در جامعه ما امکان تحرکات گسترده «خرافه‌گرایان آتش به اختیار» وجود دارد؟ اگر تنها یک گروه کوچک فریب خورده یا معاند را عامل همه غائله بدانیم، صورت مسئله را پاک کرده‌ایم. همه دلسوزان باید از خود بپرسند حقیقتا ریشه اینگونه نابهنجاری‌ها چیست؟
مردم در خطبه‌های ۲۳ اسفند چه شنیدند؟
برای سومین جمعه متوالی، حجت‌الاسلام محمدجواد حاج علی‌اکبری، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور اعلام کرد بر اساس تصمیم ستاد مبارزه با کرونا، نماز جمعه این هفته در سراسر مراکز استان‌ها برگزار نمی‌شود. ایشان خاطرنشان کرد که برگزاری نماز جمعه در سایر شهرستان‌های کشور تابع تصمیم کمیته مرکب از نماینده ولی‌فقیه، استاندار و مدیرکل بهداشت و درمان منطقه است.
علم یا دین؟ کرونا چه می‌گوید؟
شیوع ویروس کرونا در شهرهای مقدسی چون قم و مشهد و تعطیلی مناسک و عباداتی چون نماز جمعه در سطح کشور باعث شد که از یکسو پای روحانیون و پژوهشگران دینی به این موضوع باز شود و از سوی دیگر پای پزشکان و متخصصان بهداشت. در همین روزها که بسیاری از ما در قرنطینه‌‌های خانگی هستیم و در دلهره و نگرانی‌های لحظه‌ای که با این ویروس چه کنیم و یا اینکه این ویروس با ما چه خواهد کرد، برخی از زخم‌های گذشته نیز باز شده‌اند که علم یک جماعت و یا دین یک جماعت یکدیگر را به چالش می‌کشد. خوشا به سعادت آنهاییکه علم و دین را مکمل یکدیگر می دانند و فارغ از این ماجرا هستند.
چرا قم قرنطینه نشد؟ چرا مردم روحانیون را متهم می کنند؟
بحث‌ها بر سر اینکه چه کسانی یا گروه‌هایی مانع از قرنطینه شدن قم شدند بالا گرفته است و متاسفانه در این میان مراجع به طور غیرمنصفانه‌ای متهم شده‌اند و درمقابل، نقش و تاثیر نهادهای امنیتی یا نادیده گرفته شده و یا بگونه ای شفاف مورد روشنگری قرار نگرفته است.
کرونا و بازگشت به نقش سنتی – تاریخی روحانیت
طلبه ارزشی و جهادی، حجت الاسلام و المسلمین شیخ احمد خسروی در شهر مقدس قم دار فانی را وداع گفت. وی از طلابی بود که همیشه در عرصه‌های کمک‌رسانی در بحرانها و اردوهای جهادی و تبلیغی، حضوری پررنگ داشت و همین امر باعث شد که همه کسانی که وی را می شناختند، ارادتی عمیق به ایشان داشته باشند و از درگذشت آن بزرگوار بسیار متاثر شوند. زندگی و خدمات شیخ احمد خسروی یادآور مشی و منشی بود که ما در تاریخ شیعه بسیار از آن سراغ داریم و تحولات ناگوار هفته های اخیر به ما یادآوری کرد که روحانیت نباید از این نقش سنتی – تاریخی فاصله بگیرد
به کانال تلگرام مردم و روحانیت بپیوندید
سایت مردم و روحانیت می کوشد تا سنجشی در مورد «گفتگو میان روحانیت و مردم» ارائه دهد. تلاش دست اندرکاران سایت، کارشناسان علوم اجتماعی و سایر روحانیونی که در سایت همکاری دارند این است که بتوانیم دیدگاه‌ها و مباحثات داخل حوزه را منعکس کنیم و همچنین نظرات عموم مردم در خصوص نقش و جایگاه روحانیت در جامعه را مورد مطالعه قرار دهیم. مضافاً، شما کاربران عزیز می‌توانید به کانال تلگرام «Mardom_rohaniat@» ما بپیوندید و سریعتر در جریان پست‌های مربوط به اظهارات روحانیون و واکنش‌های مردم به آنها قرار بگیرد و جدیدترین نظرسنجی‌ها و مقالات و یادداشت‌های سایت را نیز دریافت نمایید.
مردم در خطبه‌های ۱۶ اسفند چه شنیدند؟
بنا بر اظهارات حجت الاسلام و المسلمین حاج علی اکبری، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه بر اساس مصوبه ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا مراسم نماز جمعه این هفته در تمامی مراکز استان‌ها برگزار نشد. حاج علی اکبری در توضیحات خود افزود: در ارتباط با چگونگی برگزاری نماز جمعه در سایر شهرستان‌ها، بخش‌ها و دیگر شهرها کمیته‌ای مرکب از نماینده ولی فقیه، مسئولان بهداشتی هر استان و استانداران تشکیل می‌شود و در این زمینه تصمیم گیری میکند. چنین به نظر می‌رسد که دست کم تا پایان سال این روال ادامه پیدا کند.ادامه
ویروس کرونا و مقاومت‌هایی که توجیه شرعی ندارد
کانون ویروس کرونا در ایران شهر مقدس قم بود و نخستین مرگ ناشی از ابتلا به بیماری کرونا نیز در قم اتفاق افتاد. بهمین خاطر بود که مدیریت کرونا در این شهر زیر ذره بین قرار گرفت و به گونه‌ای بی‌سابقه، و بعضا غیر منصفانه، تصمیم گیری مورد بحث و انقال قرار گرفت. در همین راستا بود که بحث لزوم قرنطینه کردن قم و تعطیل شدن موقت مراکز و اماکن مذهبی و زیارتی طرح شد. نگاهی به اقداماتی که در این راستا صورت گرفت حاکی از یک نوع دوگانگی در تصمیم‌گیری‌ها داشت که از یک سو این تصمیم‌گیری‌ها همراه با عقلانیت و تدبیر بود و متاسفانه از دیگر سو، باعث وهن نهادهای دینی و حتی جایگاه روحانیت شد.
مردم در خطبه های ۹ اسفند چه شنیدند؟
پس از برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و میاندورهای مجلس خبرگان رهبری، ایران نیز همچون ممالک دیگر جهان با مصیبت ویروس کرونا درگیر شده و به آن خاطر، بحث‌های گوناگونی پیرامون این معضل عالم‌گیر مطرح گردیده‌است. پس از ابراز عقاید موافق و مخالف در مورد اجرای مناسک مذهبی و حضور در اماکن عمومی بخاطر بجاآوردن واجبات و مستحبات دینی و دیگر امور عبادی – سیاسی، دیروز شورای سیاستگذاری نماز جمعه در بیانیه‌ای از لغو نماز جمعه نهم اسفند سال جاری در تهران و ۲۲ مرکز استان دیگر، از جمله قم، مشهد، تبریز، اصفهان و زاهدان خبر داد. در این بیانیه ذکر شده‌بود که این تصمیم به درخواست وزیر بهداشت، رئیس ستاد ملی مبارزه با کرونا و همینطور به دلیل اهمیت حقوق شهروندان اتخاذ شده است. در این میان بعضی از ائمه جمعه شهرهای مختلف، بجای سخن‌گویی در خطبه‌های پیش از نماز، مطالبی را بصورت نوشتاری منتشر کردند. علاوه بر بیانات این خطیبان در مورد ویروس کرونا و مشکلات مربوطه، آنها به نتایج انتخابات نیز اشاره کردند و ورود تعداد زیادی از اصولگرایان، که بنا بر اعتراضات اصلاح‌طلبان بواسطه نظارت استصوابی حداکثری شورای نگهبان بود، را توضیح دادند و از نماینگان خواستند که به امور معیشتی مردم رسیدگی مثمرثمرتری انجام دهند.
چرا مردم با صندوق‌ها قهر کردند؟
بر اساس داده‌های وزارت کشور، میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس یازدهم حدود ۴۲ درصد بوده است. متاسفانه این رقم در مقابسه با تمام دوره های پیشین انتخابات مجلس کمتر بوده و در مقایسه با انتخابات مجلس پنجم، نزدیک به ۳۰ درصد افت نشان داده است. هرچند اتفاقات ثانوی همچون اخبار راست و دروغ درباره شیوع ویروس کرونا ممکن است تاثیری منفی بر مشارکت مردم داشته، ولی برای ریشه یابی این کاهش مشارکت، باید نگاهی ریشه ای تر به مسئله انتخابات داشت و این مسئله را در متن سیاسی و اجتماعی و اقتصادی آن مورد بررسی قرار داد.ادامه
مردم در خطبه های ۲ اسفند چه شنیدند؟
اکثر خطیبان جمعه در دومین روز اسفند که مصادف با انتخابات یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و اولین میاندورهای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری بود سخنان رهبر معظم انقلاب را تبیین و تکرار کردند. آیت الله خامنه‌ای این روز را جشن ملی و روز احقاق حق مدنی ملت خواندند. ایشان همچنین موضع قبلی خود را تکرار کردند که رأی دادن یک تکلیف شرعی است. رهبر انقلاب اسلامی همچنین گفتند هر کسی که به منافع ملی علاقه‌مند است، در انتخابات شرکت میکند. برخی از ناظران تاکید بیش از حد بر «مجلس قوی» را گویای نوعی نگرانی نسبت به عدم مشارکت حداکثری تلقی کردند.
بیم‌ها و امیدهای انتخابات دوم اسفند
ملت شریف ایران در مقاطع مختلف نشان داده که برای حفظ کیان انقلاب و نظام با هشیاری عمل می کند و با هشیاری در صحنه حاضر می شود. صحنه انتخابات یکی از فرصت هایی بوده که مردم حمایت خود از کلیت نظام را به نمایش گذاشته اند و هرقدر که این حضور پرشورتر بوده، نظام با قدرت بیشتری مسیر انقلاب را طی نموده است. انتظار می رفت که شورای نگهبان و دیگر مراجع نظارتی با سعه صدر بیشتری صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم و خبرگان رهبری را بررسی کنند تا امکان حضور حداکثری مردم در انتخابات دوم اسفند فراهم گردد. اکنون که بسیاری از گروه‌ها از گردونه رقابت‌های انتخاباتی حذف شده اند این نگرانی وجود دارد که مردم از شور و شوق لازم برای شرکت در انتخابات برخوردار نباشند. با توجه به شرایط حساس سیاسی و اقتصادی کشور، حضور کمرنگ مردم در انتخابات نگران کننده است و در همین متن است که تاکیدات موکد مقام معظم رهبری و دیگر بزرگان برای شرکت در انتخابات قابل درک می‌شود.
آیت‌الله میرباقری، جریان آکادمی و خبرگان رهبری
اخیرا آیت‌الله مصباح یزدی در دیداری که با آیت‌الله سید محمد مهدی میرباقری داشتند با اشاره به راهکارهای ایجاد وحدت در مبارزات انتخاباتی پیش رو فرمودند: اگر فقط وحدت با آن کسانی است که صددرصد خالص هستند، خیلی خیلی کم پیدا می‌شود…آدمی باید یک چهارچوبی را برای معاشرت با دیگران معین کرده و خطوط قرمزی را مشخص کند تا از مرزها تجاوز نکند، اما در درون این محدوده باید انعطاف داشت و راهی جز این نیست…» دعوت به وحدت اصولا باید مورد استقبال دلسوزان انقلاب و نظام قرار گیرد ولی در ضمن باید به انگیزه‌ها و نیات طرح اینگونه راهبردها هم توجه داشت و پرسید که چرا اینگونه سخنان پس از رد صلاحیت های گسترده و قبل از انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری اظهار می گردد؟
مردم در خطبه‌های ۲۵ بهمن چه شنیدند؟
سایت مردم و روحانیت سالروز میلاد خجسته حضرت فاطمه زهرا (س)، سرور بانوان جهان و همراه امیر المؤمنین حضرت علی (ع) و روز مادر را به تمامی زنان ایران تبریک عرض میکند.ادامه
چهل و یکمین فجر انقلاب و آبروی هزار ساله روحانیت
سالها پیش مقام معظم رهبری با اشاره به نقش روحانیت در انقلاب فرموده بودند: من یک‌وقت خدمت امام عرض کردم که در این انقلاب و در پیروزی آن، تمام ذخیره‌ی آبروی هزارساله‌ی روحانیت به کار آمد. این‌طور نبود که فقط روحانیت نسل حاضر و شخص امام بزرگوار (رضوان‌اللَّه‌تعالی‌علیه) به‌تنهایی این کار را کرده باشند. آن آبرویی که امام ما پیدا کرد، ناشی از هزار سال سابقه‌ی خوب علمای شیعه دربین مردم بود … یکسال پس از آن نیز مقام معظم رهبری همین موضوع را تأکید و تکرار کردند که آبروی هزار ساله‌ی روحانیت «عبارت است از آن اعتباری که در طول قرنهای متمادی، از علم و تقوای علمای بزرگ به دست آمده است … یعنی هزاران انسان برگزیده، عمرهایشان را به طهارت و تقوا گذراندند، مجموعه‌های علمی سطح بالا به وجود آوردند و آثار علمی ارائه دادند، تا بتدریج یک جامعه و یک ملت را به روحانیت – به صورت بنیادین – معتقد کردند.»ادامه
مردم در خطبه‌های ۱۸ بهمن چه شنیدند؟
در این چند روز پایانی دهه فجر و در آستانه سالگرد پیروزی انقلاب ۵۷، امروز تقریباً تمام خطیبان جمعه در سراسر کشور، به پیروی از فرمایشات مقام معظم رهبری که راهپیمایی ۲۲ بهمن و انتخابات پیش رو را دو امتحان بزرگ الهی خوانده بودند، هماهنگ و یکصدا، انظار عمومی را به این دو مهم متوجّه کردند. پس از فراز و نشیب‌های چند هفته گذشته و در پی واکنش‌ها به پخش مکالمه برج مراقبت فرودگاه و خلبان هواپیمایی آسمان که شاهد سرنگونی هواپیمای اوکراینی شده بود، سخنان ائمه جمعه کشور بیشتر در مسیر ایجاد شور و هیجان ۴۱ ساله شدن انقلاب اسلامی ایران بود. همچنین حضور در انتخابات پیش رو و انتخاب نماینگان اصلح، بدون اشاره به حواشی ردّصلاحیت‌ها و انتقادات متوجه به نظارت استصوابی شورای نگهبان، پر رنگ‌ترین موضوعات خطبه‌های امروز در سراسر کشور بود. نکته قابل توجه دیگر اشاره بعضی از خطیبان جمعه به کسانی بود که حتی نظام مقدس جمهوری اسلامی را قبول ندارند، ولی به اعتقاد ائمه جمعه به خاطر عزت و استقلال ایران اسلامی باید در صحنه باشند. نکته قابل توجه دیگر در سخنان خطیبان جمعه این بود که ایشان راهپیمایی‌های ۲۲ بهمن و مشارکت مردم در انتخابات را هم‌تراز با هم و از یک جنس توصیف کردند.
چرا اساتید برجسته حوزه قم، در انتخابات مجلس خبرگان رهبری ثبت‌نام نکردند؟
آیت‌الله محمد یزدی حدود چهار سال پیش از حوزه انتخابیه شهرستان تهران نامزد نمایندگی در مجلس خبرگان رهبری شده بود ولی ایشان نتوانست جزو ۱۶ نفر اول باشد و بهمین خاطر از راهیابی به مجلس خبرگان رهبری بازماند. پس از درگذشت آیت الله محمد مؤمن، دگربار آیت الله یزدی برای تصاحب کرسی نمایندگی در خبرگان، ولی اینبار از طرف مردم قم، وارد رقابت‌های انتخاباتی شده‌اند و به نظر می رسد که با توجه به انصراف‌ها و رد صلاحیت‌ها، رقیب قدری هم در این دوره ندارند. این عدم رقابت در حوزه‌ای همچون شیراز شدیدتر هم می‌باشد، زیرا آیت الله دژکام تنها نامزدی است که در حوزه انتخابیه استان فارس حضور دارند. سؤال اینجاست که آیا در شهرهایی همچون قم و شیراز و مشهد، ما با فقر علما و مراجع روبرو هستیم که میدان رقابت‌های انتخاباتی چنین خالی گشته؟ و یا عواملی غیر از صلاحیت علمی نامزدها باعث کمرنگ شدن کارزار رقابت‌های انتخاباتی شده؟ (برای مشاهده لیست کامل نامزدهای تأیید صلاحیت شده به این لینک مراجعه فرمایید)ادامه
مردم در خطبه‌های ۱۱ بهمن چه شنیدند؟
پس از تظاهرات هفته پیش در عراق که خواهان خالی کردن دولت آن کشور از اشغالگران بود و همچنین مطالبه عراقی‌ها بر عدم دخالت همه کشورها – از جمله همسایگان – در امور این کشور و بعد از تشکیل دولت جدید در لبنان و عبور آن کشور از یک بحران سیاسی، توجه جهانیان به سوی «معامله قرن» معطوف شده بود. ائمه جمعه نیز بطور همصدا به این موضوع پرداختند و بسیاری آن را محکوم کردند و آن را گامی برای یهودی سازی قدس و اشغال مسجدالاقصی دانستند. ادامه همکاری نظام جمهوری اسلامی با گروه‌هایی چون حماس و جهاد اسلامی نشانگر حمایت ایران از مردم فلسطین اشغالی است، ولی بی شک این فقط مردم فلسطین هستند که باید برای آینده خود و کشورشان تصمیم بگیرند. امروزه شاهد آن هستیم که دولت خودگردان فلسطین هم از معامله قرن استقبال نکرد ولی همین چند ماه پیش بود که ریاض المالکی، وزیر امور خارجه فلسطین اعلام کرده بود که دولت خودگردان فلسطین به نتیجه انتخابات اسرائیل احترام می گذارد و آماده مذاکره با هر نخست وزیری که بتواند کابینه‌ای را تشکیل دهد، خواهد بود. فراتر از این مسئله، امروز، امامان جمعه به موضوع انتخابات پیش رو نیز اشاره کردند و به نقش شورای نگهبان پرداختند که البته متأسفانه بدون اشاره مستقیم به حواشی ردّصلاحیت‌ها و امکان مشارکت حداکثری در انتخابات آتی مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی، به سادگی، فقط نمازگزاران را به پشتیبانی از تصمیمات شورای نگهبان تشویق کردند. موضوع دیگری که مورد بحث خطیبان جمعه قرار گرفت، مذاکره با غرب و شاید البته عدم مذاکره بود که بعضی از ائمه جمعه به آن پرداختند. طبق روال معمول، کاربران سایت مردم و روحانیت از طریق نظرسنجی‌های سایت، نظراتشان را در خصوص گزیده هایی از سخنان خطیبان جمعه ابراز خواهند کرد.ادامه
آیا شهید اعلان شدن جانباختگان هواپیمای اوکراینی توجیه فقهی داشت؟
زمانی که در بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح، از جانباختگان هواپیمای اوکراینی بعنوان «شهید» یاد شد، برخی گمان کردند که واژه شهید در این بیانیه در معنای نمادینش بکار رفته، زیرا دشوار بنظر می‌رسید که توجیهی فقهی برای این اطلاق وجود داشته باشد. اما به زودی معلوم شد که بنیاد شهید جانباختگان ایرانی هواپیمای اوکراینی را در فهرست شهدای کشور قرار داده و خانواده های داغدار را هم در این خصوص توجیه نموده است. متاسفانه به نظر می‌رسد در ماجرای شهید اعلان کردن قربانیان، مسئولان مربوطه تنها براساس ملاحظات کوتاه مدت سیاسی و امنیتی عمل کرده اند و کوچکترین توجهی به عواقب منفی اعتقادی و اجتماعی این اقدام نداشته اند.
در آیه ۶۹ سوره نساء، بر مقتول فی سبیل اللّه «شهید» اطلاق شده است. بحث مصادیق شهید در ابواب جهاد و طهات و حج طرح شده و شامل کشته شدگان در جهاد با کافران یا یاغیان است. در بحث مقام شهید، پیامبر(ص) فرمود «اَشرُفُ المُوًتِ قَتْلُ الشَّهادَهِ» و حضرت علی(ع) شهادت را گرامی‌ترین نوع مرگ قلمداد فرموده (اَکْرُمُالمُوًتِ اَلْقُتْلُ).
حادثه تلخ کرمان و گلایه های مردم از روحانیت
حدود دو هفته است که حادثه تلخ کشته شدن هموطنان کرمانی در مراسم تشییع پیکر شهید سلیمانی رخ داده ولی متأسفانه روحانیت به شکل منسجمی به این موضوع واکنش نشان نداده است. مقام معظم رهبری در خطبه های نماز جمعه تهران اشاره گذرایی به این حادثه داشتند و نماینده معظم له در کرمان (حجت‌الاسلام حسن علیدادی) هم با تاکید بر اینکه حضور در مراسم تشییع پیکر مطهر شهید سلیمانی یک فریضه محسوب می‌شده، گفته است « جانباختگان شرکت کننده در مراسم، در پیشگاه خداوند جایگاه خاصی دارند.» سوال اینجاست که آیا نباید از روحانیت این انتظار را داشت که بعد از چنین فاجعه ای، با مردم همیشه در صحنه همدردی بیشتر داشته باشد؟
روحانیت در یک بزنگاه تاریخی و نظارت استصوابی
رابطه و فاصله میان مردم و روحانیت و نظام حاکم در ایران دست کم در یکصد سال گذشته تابع شرایط متغیر سیاسی بوده، ولی باور بخش اعظم جامعه و روایات مختلف از تاریخ معاصر کشورمان بیانگر این بوده که روحانیت در دعواهای سیاسی همواره در کنار مردم قرار داشته است. این مهم را در دوران انقلاب مشروطه و نهضت‌های مختلفی که روحانیت علمدار بسیاری از آنها بود می‌توان دید. نقطه عطف این روند در تاریخ معاصر انقلاب شکوهمند اسلامی بود که برای نخستین بار در تاریخ و با مشروعیت مردمی، روحانیت در جایگاه حاکمیت قرار گرفت. از آن زمان تا کنون نیز فاصله میان مردم و روحانیتی که در نظام است و روحانیتی که صرفاً به امور معنوی و شرعی معطوف است و در صحنه سیاست نیست نهایتاً تابع شرایط متغیر سیاسی کشور (داخلی و خارجی) بوده است. به اعتقاد نگارنده امروز و با توجه به عملکرد اخیر شورای نگهبان، روحانیت در یک بزنگاه تاریخی قرار گرفته است و باید با دیدی فراتر از یک نظام سیاسی، حتی اگر مسمی به جمهوری اسلامی باشد، نگران آینده خود و رابطه‌اش با مردم باشد. قابل توجه است که بیانیه گام دوم انقلاب اشاره‌ای مستقیم به روحانیون و روحانیت ندارد و همین امر جامعه روحانیت را بیش از پیش موظف میکند تا راه اصیل خود را با توجه به رهنمون‌های مقام معظم رهبری پیدا کند.
مردم در خطبه‌های ۴ بهمن چه شنیدند؟
در پی اتفاقات اخیر و با مدّ نظر داشتن رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب در نماز جمعه تاریخی هفته پیش تهران، ائمه جمعه شهرهای مختلف به شکل گیری یک «یوم الله» اشاره کردند که منسوب به راهپیمایی امروز در عراق بود که به دعوت حجت‌الاسلام سید مقتدی صدر راه‌اندازی شده بود. جعفر الحسینی، سخنگوی گردان‌های حزب‌الله عراق که در میان تظاهرکنندگان در میدان التحریر بغداد حضور یافته‌بود، اظهار کرد: زمانی که ما درباره حاکمیت عراق صحبت می‌کنیم، همه بر خالی بودن کشور از اشغالگران اصرار دارند و تمامی گروه‌های عراقی نیز مخالف حضور اشغالگران هستند. البته قابل ذکر است که مطالبه عراقی‌ها بر عدم دخالت همه کشورها – از جمله همسایگان – در امور این کشوراست و در همین راستا بوده که در یکی از بندهای بیانیه مقتدی صدر تأکید شده که دولت عراق باید با همه همسایگانش «توافقنامه عدم اعتداء» امضا کند. این توافقنامه به معنی آنست که ایران امکان استفاده نظامی از عراق یا حمله موشکی به پایگاه‌های مستقر در این کشور را نخواهد داشت. در همین حال امامان جمعه به اهمیت انتخابات پیش رو نیز اشاره کردند و به نقش شورای نگهبان پرداختند که البته متاسفانه آنچنان که باید و شاید بحث ردّصلاحیت‌ها و امکان مشارکت حداکثری در انتخابات پیش روی خبرگان و مجلس مورد بحث امامان جمعه قرار نگرفت. طبق روال معمول، کاربران سایت مردم و روحانیت از طریق نظرسنجی‌های سایت، نظراتشان را ابراز میکنند.ادامه
روحانیت چگونه می‌تواند از فرسایش سرمایه اجتماعی جلوگیری کند؟
آبان‌ماه و دی‌ماه سال جاری پر از حوادثی بود که ضمن ایجاد چالش برای نظام، در بردارنده فرصت های تاریخی نیز هست. از جمله چالش‌هایی که پس از سرنگونی هواپیمای اوکراینی برای نظام ایجاد شد عدم اعتماد مردم به مسئولان و کاهش سرمایه اجتماعی بود. از گزارشات رسانه‌های بیگانه در مورد کشته شدن حدود ۱۵۰۰ نفر و عدم اعلان رسمی شمار و اسامی کشته شدگان توسط مقامات دولتی (به خصوص قوه قضاییه) تا حادثه دلخراش سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین و پنهانکاری‌های صورت گرفته، همگی به بحران اعتماد عمومی افزوده است.
مردم در خطبه‌های ۲۷ دی چه شنیدند؟
امروز تهران شاهد یک نماز جمعه تاریخی بود و آنچه که در نماز جمعه تهران شنیده شد، دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب در مورد خط مشی ایرانیان و همه مردم منطقه بود. کاربران سایت مردم و روحانیت از طریق نظرسنجی‌های سایت، نظرات موافق و مخالف خودشان را ابراز میکنند. ائمه جمعه شهرهای دیگر نیز به پیروی از مباحث مورد اشاره آیت الله خامنه‌ای به اتفاقات دو هفته اخیر پرداختند و آنها را حوادث تلخ و شیرین خواندند. خطیبان نمازهای جمعه شهادت سردار سلیمانی را تلخ و مراسم تشییع پیکر او را شیرین خواندند همچنین سرنگونی هواپیمای اوکراینی را تلخ و حمله موشکی به پایگاه عین الاسد را شیرین خواندند. و نهایتاً سیل ویرانگر استان سیستان و بلوچستان را تلخ و کمک‌های مردمی را شیرین خواندند. متأسفانه بازماندگان جانباختگان مصیبت سقوط هواپیمای اوکراینی فقط یک تسلیت کوتاه و خلاصه را شنیدند و خطیبان جمعه بیشتر به تعریف و تمجید از فرماندهان سپاه پرداختند که خطای انسانی را پذیرفتند.
مردم در نماز جمعه تاریخی تهران چه شنیدند؟
نماز جمعه تهران امروز نماز جمعه‌ای تاریخی بود چرا که رهبر معظم انقلاب امامت آن را به عهده داشتند. پس از ارتحال ملکوتی حضرت امام خمینی(ره)، ۶ بار نماز عبادی-سیاسی جمعه تهران به امامت حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای برپا شده است. ۲۳ تیر۱۳۶۸، ۵ مهرماه ۱۳۷۰، ۱۸ دی ماه ۱۳۷۷، ۲۶ آذرماه ۱۳۷۸، ۲۹ خردادماه ۱۳۸۸و ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ ایامی است که نماز جمعه به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامی برگزار شد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه بهمن ماه ۱۳۹۰ عمده سخنان خود را به موضوع بیداری اسلامی و مسائل تونس و مصر اختصاص دادند و خطبه‌ای به زبان عربی خطاب به مردم این کشورها ایراد کردند. در خطبه دوم امروز نیز ایشان مقاومت منطقه را به زبان عربی مخاطب خود قرار دادند. اما مردم در این خطبه های تاریخی چه شنیدند؟ادامه
زنان خبرگان ندارند؟
در ایران چند مجتهد زن وجود دارد؟ این عنوان مقاله‌ای بود که چندی پیش در سایت مردم و روحانیت منتشر شد. جای خوشوقتی است که به تدریج به این موضوع بیش از پیش توجه می‌شود ولی در عین حال به نظر نمی‌رسد جامعه روحانیت هنوز پذیرای حضور زنان در مجلس خبرگان رهبری باشد. حضور یک زن در آزمون اجتهاد اولین انتخابات میاندورهای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری، بارقه امیدی بود برای جامعه زنانی که پیش از این نیز در این خصوص تلاش‌هایی نموده بودند. همانگونه که در مقاله فوق اشاره کردیم، در سال ۱۳۸۵ تلاش‌هایی برای حضور بانوان در مجلس خبرگان صورت گرفت. در آن زمان مریم بهروزی از فعالان جریان اصول‌گرا و دبیرکل جامعه زینب(س) گفته بود برخی از تشکل‌های زنان اصول‌گرا از جمله جامعه زینب(س)، شش نفر از زنان مجتهده – که سه نفر آن ها عضو جامعه زینب(س) و سه نفر دیگر در حوزه علمیه حضور دارند – را برای حضور در انتخابات خبرگان و معرفی به جامعه روحانیت و جامعه مدرسین شناسایی کرده بودند و امیدوار بودند که حداقل نام دو نفر آنها در فهرست نهایی این دو تشکل قرار گیرد. در سال ۱۳۹۴ هم ده زن از جمله سمیه طهماسبی و عصمت سوادی برای رقابت در انتخابات مجلس خبرگان اعلان آمادگی کردند که تمامی این خواهران با سد آزمون پذیرش یا رد صلاحیت روبرو شدند.ادامه
مردم در خطبه‌های ۲۰ دی چه شنیدند؟
جامعه نگران است و هنوز صدای انتقام جویی خون «سیدالشهدای مقاومت» که هفته گذشته از تریبون‌های نماز جمعه و خطیبان جمعه شنیده شد در فضای عمومی کشور شنیده می‌شود. در عین حال صدای عملگرایی و مصلحت اندیشی در جامعه روحانیت نیز شنیده می‌شود. مردم امیدوارند جامعه روحانیت اصل مصلحت را در مسیر منافع ملت در نظر داشته باشند.
اصل مصلحت، تعادلی میان آرمانگرایی و عملگرایی
در پی شهادت سردار سلیمانی و حضور میلیونی عزاداران آن سردار رشید، اکنون بر همگان روشن شده که شهادت سردار سلیمانی، همچون زندگی آن بزرگوار، عاملی برای پیشبرد آرمان‌های انقلاب و تعمیق وحدت ملی بوده است. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند، نقاط اساسی مقابله با دشمن باید پیروی از مبانی انقلاب و وحدت ملّی باشد و خوشبختانه این وحدت را در زیر تابوت پیکر مطهّر شهید سلیمانی و شهدای همراه ایشان شاهد بودیم و این وحدت باید محفوظ بماند.
مردم در خطبه های ۱۳ دی چه شنیدند؟
ائمه جمعه کشور، همنوا با مقام معظم رهبری، شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی را به نمازگزاران شهرهای کشورمان تسلیت گفتند. البته در این برهه و روزهایی که طبق دستور رهبر معظم انقلاب ایام سوگواری و عزای عمومی است، سخنانی هم در مورد یک انتقام سخت نیز زده شد . امامان جمعه، از مردم خواستند که نگران فقدان شهید سلیمانی نباشند چراکه سرداران شایسته و لایقی هستند که راه او را ادامه دهند. مردم نیز در پایان نمازهای جمعه، با ابراز احساسات نسبت به شهادت سردار سلیمانی، بیانگر خشمشان از این اتفاق بودند. از طرف دیگر، دوران انتخاباتی مجلس شورا و خبرگان رهبری نیز در پیش رو است و خطیبانی نیز در مورد اهمیت این موضوع صحبت کردند.