مقالات و یادداشت ها
مردم در خطبه‌های ۱۳ تیر چه شنیدند؟
این هفته نیز به روال دو هفته گذشته، با اوجگیری مجدد شیوع ویروس کرونا در برخی نقاط کشور، شاهد تعطیلی مراسم نماز جمعه بودیم. در شهرها و شهرستان‌هایی که این مراسم سیاسی عبادی برگزار شد، نمازگزاران از خطیب جمعه خود سخنانی در تمجید شخصیت و خدمات هشتمین امام شیعیان شنیدند. مردم چون هفته گذشته در خطبه‌های سیاسی ائمه جمعه خود سخنانی در مورد افول آمریکا، تشویق فعالیت‌های فسادستیزی در قوه قضائیه و ویروس کرونا شنیدند. نکته قابل‌توجه امّا، انتقاد برخی از امامان جمعه سرشناس از اثرات سو‌ء نامه سرگشاده به رهبری بود، در حالیکه دیگر ائمه جمعه حتّی اشاره‌ای به این موضوع نکردند. توجه خاص این خطیبان جمعه به موضوع نامه سرگشاده شاید به این دلیل بود که مخالفت صریح آنها با نامه حجت‌الاسلام سیّد‌محمد موسوی خوئینی‌ها به‌وضوح شنیده‌شود.
خداحافظی با روحانی: نامه‌ای که خوئینی‌ها باید می‌نوشت
انتشار نامه حجت‌الاسلام سیّد‌محمد موسوی خوئینی‌ها به آیت‌اللّه خامنه‌ای، مباحثات و تنش‌های بسیاری به همراه داشت که در فضای مجازی به برهمکنش‌های بسیار حزبی و منفی منجر شد که تفرقه اعتقادی و پریشانی سیاسی کشور را پررنگ‌تر کرد. در این بین سایت «مردم و روحانیت» با انتشار یادداشتی، این نامه انتقادی را تحلیل و راهکارهایی را برای طرح منصفانه مشکلات ریشه‌ای و سیستماتیک کشور و عدم تقلیل این مشکلات به رهبری ارائه داد. انتقاد نامربوط خوئینی‌ها از رهبری باعث شد منتقدین خواسته یا ناخواسته به موضوع مورد بحث او که مشکلات معیشتی مردم و وضع اسفبار اقتصادی کشور بود، بی‌اعتنایی کنند و نتیجه آن این شد که هیچ صدایی در داخل یا خارج از نظام به محتوای آن نامه نپردازد. اگر خوئینی‌ها واقعاً #منافق، #سرطان_اصلاحات است، با تنها یک انگشت اتهام، به هدفی که بدان متهم است، که ایجاد نفاق بین ملّت و اقدام علیه نظام است، رسید! در نتیجه مردم که سالهاست پیام «اندکی صبر سحر نزدیک است» رجال سیاسی را می‌شنوند، دیگر امیدی به آینده خود، کشور و نظام نخواهند داشت، زیراکه #فتنه واقعی، همانا بی‌توجهی به مردم است.
اگر خوئینی‌ها حقیقتاً به فکر مصالح کشور و نظام بود باید چه نامه‌ای می‌نوشت و چه پیشنهاداتی به رهبری می‌داد؟ نامه‌ای که به رهبری نگاشته می‌شود باید مصلحانه تأکید کند که کشور در شرایط فعلی نیازی فوری به تغییری اساسی در قوه مجریه دارد و در این راستا گزینه‌ای همچون انتصاب یک «کارگزار ملّی» برای همسو کردن فعالیت‌ها جهت بهبود وضعیت معیشت مردم باید در دستور کار باشد.
هجمه‌ها علیه رهبری؛ ریشه‌ها و چاره‌ها
طی چند روز گذشته، نامه آیت‌اللّه سیّد‌محمد موسوی خوئینی‌ها به مقام معظم رهبری بحث‌ها و واکنش‌های بسیاری را برانگیخته و این سؤال را در ذهن ایجاد کرده که چرا باید در این برهه حساس، هجمه‌ها علیه مقام معظم رهبری افزایش یابد؟ و بدتر از آن اینکه، چرا وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور به سمت و سویی رفته که عده‌ای گمان می‌کنند با انتقاد علیه رهبری می‌توانند نمدی برای کلاه سیاسی و جناحی خود بیابند و چرا یک عده می‌خواهند با هدف قرار دادن رهبری، انفعال سیاسی خود را توجیه کنند؟ در این میان متأسفانه اینگونه انتقادها تا حدی اهداف بعضا عوام فریبانه منتقدان را نیز تامین می‌کند و از آنها در میان افکار عمومی یک قهرمان مبارزه با فساد می سازد؟ به راستی چرا اینگونه انتقادها با اقبال نسبی افکار عمومی روبرو می‌شود؟
نگاهی به پیشینه‌ی هیأت رئیسه فراکسیون روحانیت
چند روز پیش، سایت مردم و روحانیت، در مقاله‌ای تحت عنوان مجلس یازدهم و فراکسیون روحانیت به حضور و نقش روحانیت در مجلس یازدهم پرداخت و با نگاهی گذرا، ضمن نام‌بردن اعضای فراکسیون روحانیت به شما کاربران محترم وعده داد که در مقاله‌های آتی به موضوع نمایندگان ملبّس و معمّم توجه کرده و با بررسی و تحلیل‌های لازمه، رسالت این سایت که ایجاد ارتباط بین مردم و روحانیت است را به‌نحو احسن بجا آورد.
مردم در خطبه‌های ۶ تیر چه شنیدند؟
مراسم عبادیسیاسی نماز جمعه این هفته در برخی از نقاط کشور برگزار شد و البته همچون هفته گذشته، به دلیل افزایش شیوع ویروس کرونا در اقصی نقاط کشور، شاهد تعطیلی عدّه‌ای از مساجد و پایگاه‌های اقامه نماز جمعه بودیم. ائمه جمعه، حوادث ششم و هفتم تیر و به‌خصوص سالروز شهادت آیت‌اللّه بهشتی و ۷۲ تن از یارانش را گرامی داشتند. پیام‌های سیاسی خطیبان نماز جمعه این هفته که گلچینی از موضوعات ماه گذشته بود، در دو محور اقتصادی و سیاست خارجی ایراد شد. مردم تحلیل امامان جمعه خود را در مورد برخورد قوه قضائیه با فساد، «گرانی‌های افسارگسیخته» و مذاکره با آمریکا شنیدند.
از «تاریخ طبری» تا «جنایت و مکافات»
با اوجگیری تحریم‌ها، سوءمدیریت‌ها و باندبازی‌های دهه‌های اخیر، مردم مدام در جریان شایعات و اتهامات مربوط به سرقت‌ها و اختلاسهای میلیاردی از سازمان‌های مختلف کشوری قرار میگیرند و دادگاه های مربوطه را با کنجکاوی و اندوه پیگیری می کنند. این جرایم، با تلاش‌های دلسوزانه و بعضاً در پی درگیری‌های جناحی، دادگاهی و رسانه‌ای می‌شوند. در این بین، بسیاری از مسئولان کشور، وجود «فساد سیستمی» را نفی و این پرونده‌ها را مصادیق «فساد موردی» می‌خوانند. متأسفانه اما، انکار وجود فساد سیستمی باعث نادیده گرفته‌شدن ریشه‌های تخلفات و بی‌توجهی به دلایل بازتولید جرائم می‌شود و این امر بطور خاص در قوه قضائیه از اهمیت بیشتری برخوردار است.
مجلس یازدهم و فراکسیون روحانیت
پس از رایزنی‌های بسیاری که بعد از انتخابات یازدهمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی، وکلای مردم را سخت مشغول کرده بود، نهایتاً هیأت رئیسه مجلس انتخاب شد و بلافاصله بعد از آن نیز فراکسیون‌های مختلف شروع به‌شکل گرفتن کردند. به‌واسطه هیجان اصولگرایانی که بعد از چهار سال دوری از «خانه ملت»، دگربار اکثریت کرسی‌های «بهارستان» را تصاحب کردند، شاهد آن بودیم که ابتدا در فراکسیون اکثریت دوره یازدهم (موسوم به فراکسیون مردمی جبهه انقلاب اسلامی) و سپس در صحن علنی جلسه افتتاحیه دوره یازدهم مجلس، موضوعی که حتی پیش از برگزاری انتخابات مجلس یازدهم قابل پیش‌بینی بود، جامه عمل پوشید و این فراکسیون با تقدیم کرسی ریاست به سردار محمد باقر قالیباف و سپس دیگر کرسی‌های هیأت رئیسه به ۱۱ تن از مردان اصولگرای دیگر، به‌قول خودشان سعی کردند تا در مجلسی «قوی و انقلابی» با یک هیأت رئیسه «کاردان و جهادی» کارشان را آغاز کنند. نام آقایان امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، علی نیکزاد، حجت‌الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی، احمد امیرآبادی فراهانی، حسینعلی حاجی دلیگانی، روح‌الله متفکرآزاد، علی کریمی فیروزجایی، سیدمحسن دهنوی، محمدحسین فرهنگی، حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی و محسن پیرهادی در میان مردان این هیأت رئیسه است و هیچکدام از زنان منتخب در مجلس یازدهم سهمی از هیأت رئیسه نبردند. در ضمن، یک هفته پس از انتخاب قالیباف به عنوان رئیس، آقایان بابک نگاهداری، حمید اصلانی، محمدسعید احدیان، محسن مکیان، احسان عسکری و مهدی محمدی نیز معاونان و مشاوران تازه منصوب شده‌ی ریاست مجلس شورا شدند. حجت‌الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی و حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی دو ملبّسی هستند که در ضمن حضور در فراکسیون روحانیت در هیأت رئیسه مجلس نیز منصوب شده‌اند.
مردم در خطبه‌های ۳۰ خرداد چه شنیدند؟
با توجه به شیوع مجدد ویروس کرونا، این هفته دوباره شاهد محدودیت‌های جدید و تعطیلی نماز جمعه در چندین استان کشور بودیم. در شهرها و شهرستان‌هایی که مراسم عبادیسیاسی نماز جمعه برگزار شد، امامان جمعه در مورد پرونده فساد در قوه قضائیه و ویروس کرونا صحبت کردند. این توجه به مسائل داخلی کشور، در تضاد مستقیم با رویکرد ائمه جمعه در هفته‌های اخیر بود که بر مسائل داخلی آمریکا و اعتراضات مردمی در آن کشور تمرکز داشتند. امیدواریم که ائمه جمعه با ادامه این روند بیان موضوعاتی که به بهبود و تحوّل جامعه اسلامی و وضعیت داخلی کشور یاری می‌دهد، به حمایت مستقیم خود از مردم و اقتصاد فلج کشور ادامه داده و صدای آنها را به گوش مسئولین و تصمیم‌گیران نظام برسانند.
وهن قوه قضائیه، وهن روحانیت است
در سالهای اخیر بحث سیستماتیک بودن یا نبودن فساد در ایران زیاد مطرح شده است. بسیاری از دلسوزان نظام برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های معاندان تأکید می‌کنند که فساد در کشور موردی است و هرقدر هم که پرونده‌های فساد سنگین باشد، نمی‌توان این موارد را دال بر وجود فساد سیستماتیک دانست. هرچند دلمشغولی این دسته از ناظران قابل درک است، ولی در سالهای اخیر ما با پرونده هایی روبرو شده‌ایم که حکایت از وجود یک نوع فساد سیستمی در کشور دارند. یکی از مهمترین و تأسف‌بار‌ترین اینگونه موارد، پرونده فساد اکبر طبری و همدستان وی در قوه قضائیه است. امری که فساد در قوه قضائیه را حساس‌تر و غیرقابل‌قبول‌تر از دیگر بخش های حاکمیت می‌کند، رابطه این قوه با بدنه روحانیت است. در واقع هرجا قوه قضائیه خوب عمل کند، ذهنیت مردم نسبت به روحانیت مثبت تر می‌شود و در مقابل، وهن قوه قضائیه همیشه وهن روحانیت هم بوده است.
انقراض نسل انقلاب؟
در این سال‌ها که مردم کشور به تنهایی با هفت‌خان اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، و متأسفانه خبر خوب و دلگرم‌کننده‌ای نشنیده‌اند. ویروس دنیاگیر، تحریم‌های کمرشکن، تورّم سرسام‌آور، بیکاری دورقمی، و حادثه‌های تلخ طبیعی و انسانی یکی پس‌از دیگری دامن‌گیر کشور بوده و افسوس که سیاست‌های پولی دولت نیز به جز عمل زیبایی روی پول کشور کار دیگری نکرده‌‌است. در این میان مدتی است که کارشناسان جمعیت‌پژوهی زنگ خطر بحران قریب‌الوقوع کاهش جمعیت را به صدا درآورده‌اند. نسل آینده انقلاب در حال انقراض است و کمپین‌های فرزندآوری که در سالهای گذشته بسیار بوده‌اند، شوربختانه نتوانسته‌اند با مخاطبان خود که اصولاً نسل جوان کشور هستند، ارتباط نتیجه‌بخشی داشته‌باشند. اخیراً نیز در سخنرانی‌ها و رسانه‌های اجتماعی شاهد توجه بیشتر روحانیون به این موضوع بوده‌ایم که در پیام‌رسانی‌های خویش با تمرکز بر این موضوع، قصد یاری‌رسانی به جامعه دارند، اما این مهم بدون سرمایه‌گذاری دولتی برای حمایت از خانواده‌ها و ایجاد پویشی فرهنگی برای تبلیغ ایدئولوژی رفاه و آرامش فرهنگی در کنار آن به ثمر نخواهد نشست.
تقدم «حمله تبلیغاتی به دشمنان» نسبت به «مبارزه با اختلاف طبقاتی» در کشور
به‌یاد داریم که در کارزار انتخابات ریاست جمهوری که حدود سه سال پیش در جریان بود، یکی از شعارهای تبلیغاتی آن بود که «با انتخاب دولت کار و کرامت، به دولت ۴ درصد پایان می‌دهیم». معنای آن شعار حمایت از حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی بود که با پشتیبانی توده ۹۶ درصدی مردم معمولی به مصاف حجت الاسلام حسن روحانی، با پشتیبانی خواص جامعه که کمتر از ۴ درصد جمعیت را شامل می‌شوند، برود و اوضاع نابسامان مملکت را سروسامان بدهد. امروز از دو سردمدار آن شعار، یکی رئیس قوه قضا است و دیگری رئیس مجلس شورا.
مردم در خطبه‌های ۲۳ خرداد چه شنیدند؟
این هفته به‌حول قوه الهی و با تأیید ستاد ملّی مبارزه با کرونا، آیین عبادیسیاسی نماز جمعه در تعداد بیشتری از مناطق کشور برگزار شد و نمازگزاران در اقصی نقاط کشور پس از ماه‌ها انتظار، فرصت شرکت در فریضه نماز جمعه نصیب‌شان شد. اکثر امامان جمعه خطبه‌های خود را با سخنانی به مناسبت شهادت امام جعفر صادق (ع) که مصادف با چهارشنبه هفته آینده است، آغاز نمودند و سجایع شخصیتی و ارزش معنوی تعلیمات ایشان در سنّت شیعه را به نمازگزاران یادآور شدند. این هفته درحالیکه دوباره تظاهرات مردم آمریکا محور اصلی خطبه‌های جمعه بود، مردم شاهد سخنان صریح امامان جمعه درباره معیشت مردم و عدالت اجتماعی و اقتصادی در کشور بودند. این سخنان بدون شک متأثر از اخبار چند روز اخیر کشور درباره دادگاه جنجالی اکبر طبری و خودکشی چند هموطن در اعتراض به وضع اسفناک معیشتی‌شان بود. برخی از خطیبان جمعه پس از توصیف اعتراضات مردمی علیه نژادپرستی و خشونت پلیس در آمریکا و تحلیل آن به‌عنوان نشانه تزلزل قدرت آمریکا، موضوعات مربوط به عدالت اجتماعی در کشور را طرح کرده و تلاش نمودند با تسکین‌خاطر مردم، از مسئولان کشوری درخواست کنند که به وضعیت معیشت و زندگی مردم توجه بیشتری شود. همچنین برخی از ائمه جمعه اظهار امیدواری کردند که مجلس یازدهم بتواند با تصویب کمک‌های فوری، اقتصاد کشور و وضعیت معیشتی مردم را بهبود بخشد.
به نام معمّم، به کام مکلّا
اکنون ماه‌ها است که از رسانه‌ای شدن نام علی‌اکبر طبری و بحث پرونده فساد وی می‌گذرد. از آن زمان، قول حجت‌الاسلام سیّد‌ابراهیم رئیسی برای ریشه‌کنی فساد در قوه قضائیه که تا قبل از آن فقط هم‌ردیف وعده و وعیدهای رؤسای پیشین این قوه دیده‌می‌شد، اینبار یک قدم به حقیقت نزدیک‌تر شده است. مبارزه با فساد، به‌خصوص فساد اقتصادی، در هنگامیکه کشور دچار بحران مزمن اقتصادی است اهمیّت بسیار زیادی دارد، اما هدف نهایی این خانه‌تکانی قضائی چیست؟ تکمیل کارنامه سیاسی یا خشکاندن ریشه فساد؟ متأسفانه در پرونده‌های فساد اقتصادی که تا به‌حال تحت رسیدگی قرارگرفته‌اند، تنها شاهد استفاده رسانه‌ای از آنها بوده‌ایم و این‌طور به نظر می‌رسد که در هیچ موردی، نه عدالت اجراشده و نه اینکه یک نتیجه واقعی حاصل شده‌‌باشد. نکته‌ای که پرونده فعلی را بغرنج می‌کند نقش‌داشتن روحانیون در داخل و خارج قوه‌قضائیه با اتهامات و شبهات گوناگون است که موجب ایجاد بی‌اعتمادی شدید نسبت به این قوه و کلّیت روحانیت می‌شود. در اینکه آیا علی‌اکبر طبری، متهم ردیف اوّل، حقیقتاً متهم اصلی این پرونده است، یا آیا او سپر بلای فرد یا افراد دانه‌درشت‌تری شده‌است، و یا اینکه آیا اصلاً قوه قضائیه جرأت و حتی قدرت اجرای عدالت در رابطه با این افراد را دارد، در هاله‌ای از شک و شبهه باقی مانده‌است.
مردم در خطبه‌های ۱۶ خرداد چه شنیدند؟
این هفته با هماهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و ستاد ملّی مقابله با کرونا مراسم عبادیسیاسی نماز جمعه در تعداد بیشتری از مساجد و پایگاه‌های اقامه نماز جمعه برگزار شد. این هفته که نخستین جمعه پس از ۱۴ خرداد، سالگرد ارتحال امام خمینی و انتخاب آیت‌اللّه خامنه‌ای به جانشینی ایشان بود، امامان جمعه در سخنان خود با مردم، به مدح مدیریت و رهبری این دو بزرگوار پرداختند. موضوع دیگری که مورد توجه بسیاری از ائمه جمعه قرار گرفت، اعتراضات مردم آمریکا علیه کشته شدن یک شهروند آمریکایی توسط پلیس این کشور بود. پیرو سخنرانی آیت‌اللّه خامنه‌ای در این زمینه، امامان جمعه نیز با اشاره به این اعتراضات، آن را نشانه «افول آمریکا» دانستند. در حالی که جنگل های زاگرس هنوز در آتش می سوزد، برخی از ائمه جمعه روز جهانی محیط زیست و مسئله مربوطه در این حوزه اشاره کردند.
مرگ آسان‌تر از فقر است
با فرارسیدن سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) و قیام ۱۵ خرداد، سؤالی که مطرح می‌شود این است که حوزه‌های علمیه و بطور کلی بدنه اصلی جامعه روحانیت چقدر در مسیر آرمان‌های آن امام راحل باقی‌مانده‌اند؟ با توجه به افزایش فشارهای معیشتی و شدت گرفتن دنیاطلبی مسئولان پس از پایان جنگ تحمیلی، متاسفانه این ذهنیت در میان مردم کوچه بازار تقویت شده که آرمان های عدالت خواهی رهبر فقید انقلاب رفته رفته به فراموشی سپرده شده است.
چرا روحانیت در برابر قتل رومینا سکوت کرد؟
چندی پیش بود که قتل تاسف‌برانگیز «رومینا اشرفی» توجه رسانه‌ها و کارشناسان حوزه‌های مختلف را به خود معطوف کرد ولی متاسفانه در این میان، روحانیت چندان توجهی به این فاجعه نداشت. شایان ذکر است که پدیده‌هایی همچون«قیز قاچیتماخ» (دختر فراری دادن توسط پسر و حتی با همکاری خانواده) در برخی از مناطق برون شهری ایران یک رسم است و لزوما ارتباطی با عقاید دینی مردم ندارد. ولی زمانی که این رسوم به فاجعه می‌انجامد، بسیاری انگشت اتهام را به سوی دین و روحانیت دراز می کنند و از همین روست که اهل حوزه باید واکنش مناسب را در این مواقع از خود نشان دهند.
گله‌‌های رهبری از پس‌رفت در برخی از اهداف انقلاب
رهبر معظم انقلاب در یک سخنرانی زنده، بواسطه سالگرد رحلت امام خمینی (ره)، سخنان قابل تأملی را بیان فرمودند که در میان آنها گله‌مندی ایشان از برخی از ارکان نظام مشهود بود. ایشان به «تبدیل روحیه خمودگی و تسلیم ملت ایران به روحیه‌ای مطالبه‌گر» اشاره کردند و با یاد خاطرات نهضت سال ۴۲ و متعاقبا انقلاب اسلامی ۵۷ به رهنمودها و رهبری امام عظیم‌الشأن پرداختند که ملت ایران را از ملتی بی‌تحرک که فقط به فکر زندگی شخصی خود بود، به ملتی مطالبه‌گر و حاضر در میدان تغییر داد.
چهارده خرداد و چشم انداز آینده رهبری
چهارده خرداد سالگرد رحلت امام خمینی (ره)، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، و همچنین انتخاب آیت‌اللّه خامنه‌ای به جانشینی ایشان توسط مجلس خبرگان رهبری است و روزی سرنوشت‌ساز در تاریخ کشور و جهان به‌شمار می‌رود. چهاردهم خرداد فرصتی است تا به اهمیت جایگاه ولایت در نظام مقدس جمهوری اسلامی بیاندیشیم و خدا را شاکر باشیم که این نظام، ساز و کاری را فراهم کرده که ملّت ایران هیچگاه خلاء رهبری را حس نکند. با توجه به تجربه‌ای هم که در زمان رحلت امام خمینی (ره) برای خبرگان رهبری حاصل شد، انتظار می‌رود در انتخاب رهبر آینده، سازمان و انتظام بیشتری حاکم باشد.
مردم در خطبه‌های ۹ خرداد چه شنیدند؟
با بازگشایی تدریجی مساجد و پایگاه‌های اقامه نماز جمعه در هفته‌های اخیر، مراسم عبادی سیاسی نماز جمعه این هفته در نقاط بیشتری از کشور برگزار شد. هرچند موضوع مشکلات اقتصادی مورد اشاره امامان جمعه قرار گرفت ولی بحث ورود کشتی‌های نفتکش ایرانی به ونزوئلا بیش از هر موضوعی مورد تاکید ائمه جمعه بود.
آیا روحانیت در مقابل مداحان قرار گرفته؟
اکنون چندین سال است که مداحان و سخنان آنها جنجالی و بحث‌برانگیز شده و این هیاهوها، هم جنبه‌ی دینی داشته و هم جنبه‌ی سیاسی. نگرانی از قدرت گرفتن مداحان تنها از سوی کسانی که با بیت مقام معظم رهبری زاویه دارند طرح نمی‌شود و روحانیون سنتی هم نگران این نفوذ هستند. اخیراً حجت‌الاسلام محمد‌تقی رهبر، امام جمعه موقت اصفهان، با حمله‌ای آشکار به مداحان گفت که عزاداری‌ها نباید «مداح‌سالار» باشد. این عضو ارشد جامعه روحانیت مبارز اضافه کرد: «باید یک نهادی برای نظارت بر مداحان تشکیل شود تا آنها بدانند در صورت خطا کردن باید به جایی پاسخگو باشند. شأن دین و امامان به اندازه‌ای اولی است که تخطئه و تخریب‌شان با هیچ متر و معیاری پذیرفتنی نیست.» مداحان برای دهه‌ها در کنار روحانیت، ارادت به اهل بیت را در دل مردم زنده نگاه داشتند، ولی آیا اکنون روحانیت در مقابل مداحان قرار گرفته‌است؟ و آیا این تقابل، نشان از شکاف میان مردم و روحانیت ندارد؟
آیا روحانیت به افکارسنجی اهمیت می‌دهد؟
به همت مدیریت رسانه و اطلاع‌رسانی حوزه‌های علمیه، هم اندیشی مدیران روابط عمومی برخی از نهادها و مراکز حوزوی به مناسبت هفته ارتباطات و روابط عمومی در خبرگزاری حوزه برگزار شد. بیشتر شرکت کنندگان در این هم اندیشی، به اهمیت حیطه‌ی کاری و رسالت تاریخی روحانیون و بهبود روابط عمومی حوزه‌ها تاکید کردند و گزارشاتی از تنوع اقدامات خود را نیز ارائه کردند. در این میان حجت الاسلام محمدرضا برته پیشنهاد ایجاد مرکز افکارسنجی توسط مرکز مطالعات راهبردی حوزه‌های علمیه را یادآور شد و حجت الاسلام یحیی جهانگیری سهروردی از معدود شرکت‌کنندگانی بود که اهمیت افکارسنجی را به خوبی برای حضار تشریح کرد.
مردم سالاری دینی، از پوسته تا هسته
در نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر، برای حکومت مصر آمده است که «مبادا بگویی به خاطر مسئولیت و مقامت باید اطاعت شوی! این ادبیات باعث می‌شود دل‌ها از تو دور شود و دین مردم آسیب ببیند. اگر قدرت و حکومتت می‌خواست تو را بفریبد، به عظمت و قدرت الهی نگاه کن و ناچیز بودن قدرت و حکومت خود را در مقایسه با آن ببین که موجب آرامش و از بین رفتن توهم بالابودن، خودبینی و استکبار می‌شود و زبانت با مردم نرم می‌شود و عقلت که براثر روحیه استکباری زائل میشد، بازمی‌گردد. مالک مبادا بخواهی با عظمت الهی برابری کنی و بگویی که چون در حکومتم، نوعی از عظمت الهی را نمایش بدهم. مالک، هرکسی بخواهد جباریت و استکبار و قدرت خود را به مردم نشان بدهد، خداوند او را به زمین می‌زند».
مردم در خطبه‌های ۲ خرداد چه شنیدند؟
نماز جمعه دوم خرداد ماه در ۱۸۰ پایگاه، مستقر در ۱۳۲ شهرستان که از نظر شیوع کرونا، وضعیت سفید پیداکرده‌اند، اقامه شد. نماز جمعه دوم خرداد امسال مصادف بود با روز قدس. بیشتر خطیبان جمعه متاثر از بیانات مقام معظم رهبری به روز قدس، آزادسازی خرمشهر، شهادت سردار سلیمانی و گذار از مجلس دهم به یازدهم اشاره داشتند.
نامه به سردبیر – خوارج با مردم مداری علی (ع) مشکل داشتند
جمعه گذشته پس از انتشار مقاله هفتگی مردم در خطبه‌های ۲۶ اردیبهشت چه شنیدند؟، چندین نامه در مورد سخنان آیت الله علم الهدی، امام جمعه محترم مشهد مقدس دریافت کردیم که در اینجا یکی از آنها را منتشر می کنیم. برای مشارکت در این گفتمان شما هم می‌توانید نظرات خود را در قسمت کامنت‌ها پست کنید یا از طریق پست الکترونیکی سایت با ما در میان بگذارید.
با عرض سلام خدمت دست اندرکاران وبسایت مردم و روحانیت
جمعه گذشته نقل قولی از آیت‌الله علم‌الهدی منتشر کرده بودید که ایشان در پیام جمعه خودشان گفته بودند شهادت حضرت علی (ع) قسمتی از یک عملیات روانی و متاثر از جریانی بوده که میگفت «ما رهبر دیکته شده نمی‌خواهیم». بنده پس از عمری مطالعات تاریخی و دینی این اولین بار بود که در مورد عملیات روانی و جریان‌های دموکراتیک در اوایل ظهور اسلام در شبه‌جزیره عربستان می‌شنیدم. سخنان جناب علم‌الهدی به نوعی روایت به‌روزشده‌ای از وقایع تاریخی بود که به نظر حقیر کاری اشتباه و واهی است و جایز نیست که به منظور بازگویی یک رخداد، از ایده‌های مدرن همچون «عملیات روانی» در بازگویی آن استفاده کرد تا به وسیله آن حکایتی پر آب‌و‌تاب و تحریف شده به مخاطبین ارائه داد. البته با توجه به شناختی که از سخنان جناب علم‌الهدی دارم بنظر می‌رسد که هدف ایشان موازی سازی‌های تاریخی و مرتبط کردن جریان خوارج با جریان‌های منتقد حاکمیت در دوران ما می‌باشد. هرچند در مواردی بی انصافی‌هایی زیادی علیه مقام معظم رهبری می‌شود، ولی بنظر بنده تشابه‌سازی میان این منتقدان و خوارج، خود یک نوع بی انصافی است.
از شورای افتاء و تا شورای رهبری
درگذشت آیت‌الله سیدجعفر کریمی دیوکلایی (رحمت الله) در اولین روزهای سال جاری، یادآور نقش کلیدی فقهای مُبرز و مخلصی بود که در همراهی با مراجع تقلید، روند استفتاء و افتاء را تسهیل می‌کنند. آیت‌الله کریمی از سال ۱۳۴۷ مسئولیت نوشتن پاسخ استفتائات تحت نظارت حضرت امام (ره) را بر عهده‌‌داشت و همین مسئولیت را در دفتر آیت‌الله خامنه‌ای نیز عهده‌‌دار بود. طی سه دهه، شورای افتای رهبری، هفته‌ای یک بار با حضور آیت‌الله خامنه‌ای و بزرگانی همچون آیت‌الله کریمی برگزار میشد. اهمیت شورای افتاء از لحاظ تاریخی و عملی برکسی پوشیده نیست ولی ماهیت شورای افتاء با بحث شورای رهبری نیز گره خورده‌است.
مردم در خطبه‌های ۲۶ اردیبهشت چه شنیدند؟
در خطبه‌های نماز جمعه، پیام‌های جمعه و خطبه‌های رسانه‌ای ۲۶ اردیبهشت، که مصادف با سالگرد شهادت امام علی (ع)، امام اوّل شیعیان بود، خطیبان جمعه به شخصیت و دستاوردهای تاریخی مولای متقیان پرداختند. امامان جمعه همچنین در هفتاد و دومین سالگرد اخراج صدها هزار فلسطینی از سرزمین‌شان، سخنانی در مورد روز قدس و رژیم صهیونیستی بیان نمودند. در مورد کرونا، همچون هفته‌های گذشته اغلب ائمه جمعه ترجیح دادند بجای ارائه راهنمایی‌های لازم برای مقابله با این ویروس، به مقایسه ناهمگون کشورمان با کشورهای غربی بپردازند و موضوع کرونا را سیاسی کنند. در شرایطی که اغلب مراسم عبادی−سیاسی نماز جمعه مراکز استان‌ها به علت شیوع کرونا برگزار نمی‌شود، مردم نیازمند دریافت قوت قلب و ارشادات معنوی از سوی ائمه جمعه هستند که متاسفانه جای خالی این سخنان احساس می‌شود. اما این هفته پس از مدت‌ها خطیبان جمعه به بررسی مشکلات اقتصادی کنونی مردم نیز پرداختند که با توجه به قدرت تریبون نماز جمعه، انشالله عاملی برای متنبه شدن مسئولان باشد.
صلح مصلحتی یا سازش تحمیلی؟
در چند روز گذشته مقالات و سخنرانی‌های متعددی در مورد صلح امام حسن مجتبی (ع) به مناسبت میلاد مبارک ایشان توسط روحانیون منتشر شده که بار دیگر اهمیت این واقعه تاریخی به‌عنوان رویدادی معنی‌دار و سرنوشت‌ساز در تاریخ اسلام مبرهن شد. بی‌شک مهمترین مورد این سخنان، توئیت آیت‌اللّه علی خامنه‌ای در این مورد بود که توسط برخی رسانه‌ها در چارچوب سخنان پیشین ایشان در هنگام مذاکرات برجام و عبارت «نرمش قهرمانانه» تعبیر شد و باعث گمانه‌زنی‌های بحث‌برانگیزی شد. اما فارغ از اینگونه گمانه‌زنی‌ها که اغلب رنگ و بوی جناحی دارند، قصد ما در این مقاله جستاری در معنای صلح در اسلام است. آیا صلح در اسلام مصلحتی است که با رویکردی اندیشمندانه تدبیر شده؟ یا آیا صلح نوعی سازش‌کاری است که به ناچار، مجبور به قبول آن می‌شویم؟ این دو تعریف شاید در نگاه اول یکسان جلوه کنند، اما تفاوت آنها با توجه به زمان و منابع موجود در این پرسش خلاصه می‌شود که آیا می‌توان تصمیم به صلح گرفت و با صرفه‌جویی در زمان و منابع انسانی یا مالی به هدف رسید، یا باید بدون مصلحت‌اندیشی، به مقابله با دشمن ادامه داد و تنها زمانی دست به سازش زد که منابع لازم برای مقابله وجود نداشته باشد. به عبارت دیگر، آیا صلح و سازش راه‌حلی مباح است یا اقدامی ناگزیر و از سرناچاری؟
پیشرفت‌های حوزه پس از انقلاب؛ کمّی یا کیفی؟
طی سالهای اخیر تلاش های خوبی برای تولیدات علمی و تبلیغاتی در حوزه‌های سراسر کشور صورت گرفته است وبه باور بسیاری، دستاوردهای خوبی هم حاصل شده‌است. برغم این دستاورها اما، برخی معتقدند آثار فقهی و کلامی که طی چهار دهه گذشته در حوزه‌ها تولید و منتشر شده، از خلاقیت و انقلابی گری لازم برخوردار نبوده است. مقایسه آثاری که از صدر مشروطیت تا انقلاب اسلامی منتشر شد (ازتنبیه‌الامه مرحوم نائینی گرفته تا ولایت فقیه حضرت امام) با آثاری که طی چهار دهه گذشته منتشر شده نشان می‌دهد که یک نوع جمودتی در حوزه های ما جاری و ساری شده که باید فکری اساسی برای آن کرد.
مردم در خطبه‌های ۱۹ اردیبهشت چه شنیدند؟
در خطبه‌های نماز جمعه ۱۹ اردیبهشت، پیام‌های جمعه و خطبه‌های رسانه‌ای امروز، مردم و نمازگزاران صحبت‌هایی درباره فریضت روزه در ماه مبارک رمضان و عبادت در شب‌های قدر شنیدند. همچنین، تقریباً همه خطیب‌های جمعه به تشکر از اقدامات جهادگرانه مردمی در مبارزه با ویروس کرونا و رزمایش‌های مؤمنانه برای کمک به نیازمندان و برجسته‌سازی خبر صادرات کیت‌های تشخیص ویروس کرونا به آلمان پرداختند و از ویروس کرونا به عنوان یک آزمایش الهی یاد کردند که کشور با سربلندی از آن بیرون آمد، اما متأسفانه هیچکدام از آنها از نرخ نگران‌کننده افزایش شیوع ویروس کرونا در برخی از مناطق کشور به خصوص تهران سخنی نگفتند. نکته دیگری که توسط چندی از ائمه جمعه بیان گردید، ابراز مخالفت آنها با تلاش‌های آمریکا با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران و همچنین حضور و تحرکات آمریکا در عراق بود.
اگر مطهری زنده بود
یازده اردیبهشت مصادف بود با سالروز شهادت علامه مرتضی مطهری. روحانی‌ای که با زبانی ساده مفاهیم عمیق فقهی و کلامی و فلسفی را شکافته و دروس گرانبهایی را برای همه دوستاران حقیقت و شریعت به جای گذاشت. مطهری فرزند زمانش بود و در مقام یک متکلّم و فقیه پویا، سعی در گره‌گشایی از مشکلات فکری و معنوی دوران خود داشت. اکنون سالهاست که آیت اللّه مطهری به لقاءالله پیوسته ولی هرگاه جامعه با یک چالش فکری و فرهنگی روبرو می‌شود، این پرسش به ذهن خطور می‌کند که اگر استاد مطهری در میان ما بود، به چه پرسش‌هایی پاسخ می‌داد و بر روی کدامیک از مسائل جامعه و روحانیت تمرکز می‌کرد.
حدود و ثغور امنیت و شریعت در فضای مجازی
هنجار چیست و هنجارشکن کیست؟ اگر فضای مجازی آیینه‌ای از فضای حقیقی جامعه باشد، آیا می‌توان همان هنجارها را در فضای مجازی تعریف و با هنجارشکنان برخورد کرد؟ اگر از دیدگاه جامعه‌شناسان به هنجار بنگریم، تمام قوانین و مقرراتی که در هر جامعه‌ای وجود دارد، مبتنی بر ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی است. یعنی ابتدا جامعه نیاز به آن را احساس می‌کند، سپس به مجلس شورا می رود و تصویب می‌شود. اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه هنجارشکن را فردی تعریف می‌کند که از هنجارهای اجتماعی و انتظارات جامعه تخطی کرده است و درنتیجه، رفتارش به وسیله تعداد زیادی از مردم به صورت منفی ارزیابی می‌شود. این تعریف لزوما هنجارشکن را مترادف با قانون‌شکن قرار نمی‌دهد. البته بعد، این تعریف را از منظر دینی تعریف می‌کند و هنجارشکن را فردی متصور می‌شود که از دستورهای دینی سرپیچی کرده، کارهای زشت و منکر بکند. حال سوال اینجاست که آیا امر به معروف و نهی از منکر باید به عرصه فضای مجازی گسترش یابد؟ آیا باید با هنجارشکنان فضای مجازی برخورد قانونی کرد؟
مردم در خطبه‌های ۱۲ اردیبهشت چه شنیدند؟
در اولین جمعه ماه مبارک رمضان، یکبار دیگر نمازهای جمعه در تمام مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها تعطیل شدند. بنابر اطلاعیه شماره ۱۰ شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، با عنایت به تصویب نهایی دستورالعمل بهداشتی و الزامات سلامت محیط در مساجد و مصلی‌ها و آغاز تدابیر اجرایی برای فراهم آوردن مقدمات بازگشایی آنها، امید می‌رود از هفته آینده شاهد بهره‌مندی تدریجی مردم شریف ساکن در «مناطق سفید» از فیوضات نمازهای جمعه و جماعت در ماه مبارک رمضان باشیم. البته در سایر مناطق زرد و قرمز، کماکان مراسم عبادی – سیاسی نماز جمعه تعطیل خواهند ماند.ادامه
چه کسی از آقامیری پدیده ساخت؟
این روزها که مرز بین خبر و مصاحبه و مناظره از بین رفته و با یک لایو اینستاگرام می‌توان هرسه را یکجا انجام داد و مخاطبان زنده میلیونی داشت، سیّدحسن آقامیری به چهره‌ای پرماجرا و موفق در فضای مجازی تبدیل شده و تعداد طرفداران و مخالفانش ظرف مدّت نسبتاً کوتاهی رشد چشمگیری داشته است. وی با هر پست و «لایو اینستا»ی خود، اهمیت شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط، سرگرم کردن و اطلاع‌رسانی به مردم عامه را برجسته‌تر می‌کند و جای خالی طلّاب و روحانیون فرهیخته را در میان اقشاری که در هنجارهای سنّتی دینداری نمی گنجند، نمایان می‌سازد. در این میان، این سوال مطرح می‌شود که علّت محبوبیت آقامیری چیست؟ سخنان جنجالی؟ استفاده از شبکه های اجتماعی؟ و یا خبرسازی و جنجال پس از خلع لباس؟
رزمایش مواسات و همدلی: حمایت معیشتی یا تبلیغات دینی؟
در روز نیمه‌ی شعبان امسال، مصادف با ۲۱ فروردین ماه سال جاری، مقام معظم رهبری در طی فرمایشاتشان به موضوع «مواسات» نیز پرداختند و فرمودند که «بایستی صحنه‌ها و جلوه‌هایی از جامعه‌ی مهدوی را خودمان به وجود بیاوریم، جامعه‌ی مهدوی، جامعه‌ی قسط و عدل است و جامعه‌ی عزّت است، جامعه‌ی علم است، جامعه‌ی مواسات و برادری است.» حال باید دید آیا جامعه روحانیت که در محور رزمایش مواسات و کمک مومنانه قرار گرفته از این آزمون سربلند بیرون خواهد آمد؟
مردم در خطبه‌های ۵ اردیبهشت چه شنیدند؟
در آستانه‌ی ماه مبارک رمضان و در این آخرین جمعه‌ی ماه شعبان، اینبار نیز نمازهای جمعه در تمام مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها تعطیل شدند. بنابر اطلاعیه شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، حضور آیت الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور، در ستاد ملی مقابله با کرونا، به صدور مجوز برای برپایی محدود نمازهای جمعه و بازگشایی ضابطه‌مند مساجد و بقاع متبرکه مؤثر خواهد بود. در پیام‌های جمعه و خطبه‌های رسانه‌ای، از یک سو، اصرار به ایجاد دستورالعمل‌های لازمه برای بازگشایی مساجد و دیگر مراکز عبادی در ماه رمضان و از سویی دیگر، تشویق امامان جماعت به حضور متداوم در مساجد و پخش بموقع اذان و باز نگهداشتن درب مساجد، ولواینکه نمازهای جماعت برگزار نشوند، از طرف برخی از خطیبان جمعه شنیده شد. در همین راستا، اشارات امامان جمعه به مواسات و همدلی مؤمنان نیز قابل توجه بود. در عرصه‌های دیگر، با یادآوردی نافرجامی عملیات نظامی آمریکا در طبس که ۴۰ سال پیش برای آزادسازی گروگان‌ها انجام شد، از دست‌آورد‌های سپاه پاسداران در رابطه با ارسال ماهواره «نور» به فضا، تعریف و تمجید‌هایی صورت گرفت.ادامه