مقالات و یادداشت ها
مردم در خطبه‌های ۷ آذر چه شنیدند؟
خطبه‌های نماز جمعه این هفته در کشور همچون هفته‌ها و ماه‌های گذشته بستگی به وضعیت کرونایی در مناطق زرد و قرمز به‌صورت مکتوب یا مجازی، و در مناطق سبز به‌صورت حضوری ایراد شد. ائمه جمعه با گرامیداشت سالروز شهادت شهید مدرّس که مصادف با دهم آذر ماه است و روز مجلس نامگذاری شده، بر اهمیت نقش مجلس شورای اسلامی در پایداری و بهبود مردمسالاری دینی سخن گفتند. مضمون خطبه‌های این هفته ادامه سیاست مقاومت بود و امامان جمعه با انتقاد از ادامه گرانی‌ها، از قوای مقننه و قضائیه درخواست نظارت بر مشکلات معیشتی مردم کردند. اما شاید مهمترین نکته در خطبه‌های این هفته عدم واکنش به سخنان جنجالی اخیر محمود احمدی‌نژاد در مورد مسئله حجاب اجباری و اختیارات رهبری بود. شایسته بود که امامان جمعه با اعلام نظر خود در این مورد به راهنمایی و روشنگری در این مورد می‌پرداختند که متاسفانه این چنین نشد.
غیبت کبری خبرگان رهبری
در اوضاع سخت تحریمی و کرونایی کشور که شوربختانه اوضاع اقتصادی و معیشتی مردم را تیره و تار کرده، برگزاری بسیاری از جلسات و همایش‌های دولتی و حکومتی به روال عادی نیز متأثر شده‌اند و همگی با رعایت پروتکلهای بهداشتی برگزار می‌شوند. از آغاز شیوع ویروس کرونا، ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا پروتکلهای ویژه‌ای را برای حفاظت از مقامات ارشد نظام در نظر گرفته‌است که با تکیه بر آنها شاهد جلسات موفق و موثر رهبری با بزرگان نظام و برگزاری جلسات مجلس و شورای نگهبان بوده‌ایم. در این میان مجلس خبرگان رهبری تنها ارگان حکومتی بوده که از نیمه دوم سال گذشته اجلاس خود را برگزار نکرده است. پیامدهای منفی این غیبت کبری خبرگان رهبری بارها توسط منتقدین و نظریه‌پردازان دینی و سیاسی مورد تحلیل واقع شده که جنجالی‌ترین آنها بدون شک این هفته رخ داد که ۳۰۰ نفر از اساتید و فضلای حوزه‌های علمیه به خبرگان رهبری نامه نوشتند. حوزویون با انتقاد از کمکاری‌های خبرگان رهبری در یک سال گذشته که مردم از نظر معیشتی در مضیقه بوده‌اند، وظیفه مطابه‌گری خبرگان رهبری را به آنها یادآوری کردند. این روحیه جهادگری که متاسفانه در رسانه‌ها پوشش خبری شایسته‌ای دریافت نکرد، دلسوزی و حس انجام وظیفه این عزیزان را نمادین است.
مردم در خطبه‌های ۳۰ آبان چه شنیدند؟
سایت «مردم و روحانیت» پیشاپیش، فرارسیدن میلاد حضرت امام حسن عسکری (ع) را به شیعیان جهان تبریک عرض می‌کند. متأسفانه شیوع ویروس کرونا و متعاقباً تعداد ابتلا و مرگ و میر مربوط به بیماری کووید-۱۹ آنقدر بالا گرفته که دولت مجبور به تعطیل کردن بسیاری از مشاغل شده‌است. به‌همین خاطر، اکثر امامان جمعه از مردم خواستند که دولت را در اجرای محدودیت‌های ۲ هفته‌ای کرونایی پیشرو که برای پیشگیری و کنترل موقعیت فعلی اتخاذ شده، یاری کنند. این‌طور به‌نظر می‌رسد که شیوع ویروس و تعداد کثیر بیماران مبتلا شده، مسائل دیگر را تحت‌ا‌لشعاع قرار دادهاست، چراکه بخش اعظم خطبه‌های امروز به موضوع کرونا و مشکلات اقتصادی و اجتماعی وابسته به آن اختصاص داده شده بود. بر اساس اعلام سیما سادات‌لاری سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجموع بیماران مبتلا به کووید-۱۹ در کشور تا ۲۹ آبان ۹۹ به ۸۱۵ هزار و ۱۱۷ نفر و شمار جانباختگان قطعی این بیماری به ۴۳ هزار و ۴۱۷ نفر رسیده‌است. برخی از ائمه‌ی جمعه، به مشکلات معیشتی ناشی از احتکار و سودجویی‌های شخصی هم اشاراتی داشتند. با فرارسیدن هفته بسیج، همه خطیبان جمعه به فداکاری‌های بسیجیان نیز پرداختند و از فعالیت‌های این عزیزان قدردانی کردند. مورد حائز اهمیت دیگری که از سوی بعضی از خطیبان جمعه به آن پرداخته شد، جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود که نشان از گلایه امامان جمعه از دیپلماسی به اصطلاح التماسی بود. سایت «مردم و روحانیت» با خوشبینی به آینده کشور و روابط دولت آینده که بر مبنای فرمایشات رهبر معظم انقلاب باید «بدون ترس، انفعال و فرار از مقابل دشمن» و استوار بر مصلحت و عقلانیت باشد، با استفاده از اصول یک «دیپلماسی جهادی» کشور را از این انزوای بین‌المللی که هم‌اکنون وضعیت معیشتی مردم را بسیار دشوار کرده، خلاص کرده و با تعامل با کشورهای همسایه و همچنین جامعه بین‌المللی، اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور را رو به بهبودی و پیشرفت ببرد.
طب سنتی-اسلامی، نمادی از درونگرایی سیاسی و اقتصادی
فقط چند ماه پس از آنکه حجت‌الاسلام حسن روحانی به مقام ریاست جمهوری رسید، در بهمن ماه ۱۳۹۲، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، با ابلاغ «سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی» بر روی این موضوع تأکید کردند که پیروی از الگوی علمی و بومی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی، عامل شکست و عقب نشینی دشمن در جنگ تحمیلی اقتصادی علیه ملت ایران خواهد شد. معظم له همچنین به این موضوع اشاره کردند که اقتصاد مقاومتی خواهد توانست زمینه و فرصت مناسب را برای نقش‌آفرینی مردم و فعالان اقتصادی در تحقق حماسه اقتصادی ایران فراهم کند. پس از بوجود آمدن شبهاتی در مورد این ابلاغ، چند ماه بعد، مقام معظم رهبری با ارجاع به یک سخنرانی در اوایل سال ۱۳۹۳ به ابهامات پاسخ دادند و میان درونگرایی و درونزایی تمایز قائل شدند. متأسفانه در ماه‌های اخیر شاهدیم که در بحث کرونا و طب سنتی-اسلامی، میان درونزایی و درونگرایی تخلیط شده و مبلغان این گرایش‌ها، به نام دین، کالاهای دروغین خود را می فروشند.
مردم در خطبه‌های ۲۳ آبان چه شنیدند؟
در ایامی که ویروس کرونا دوباره گریبان‌گیر میهن اسلامی‌مان شده و محدودیت‌های کرونایی در بسیاری از شهرهای کشور وضع گردیده، امامان جمعه در خطبه‌های این هفته مراسم عبادی‌سیاسی نماز جمعه تمرکز اصلی خود را بر مسائل اعتقادی و بحث های مربوط به سیاست‌های نظام گذاشتند. پیش‌درآمد خطبه‌های این هفته بزرگداشت ۲۴ آبان، روز کتاب و کتابخوانی بود و ائمه جمعه نمازگزاران را به خواندن کتاب‌های دینی و علمی تشویق نموده و از کتابخوانی به‌عنوان یکی از مهمترین راه‌های رشد شخصی انسان‌ها نام بردند. محور خطبه‌های این هفته تکرار شعار مقاومت بود و امامان جمعه با تکرار این شعار من‌باب موضوعات تحریم‌های اقتصادی، مشکلات معیشتی مردم و ویروس منحوس کرونا، مردم را به کمک‌های مؤمنانه تشویق کردند. در روزهایی که برخی از مسئولان دولتی امید به مذاکره و از سرگیری تعاملات بین‌المللی را در جامعه زنده کرده‌اند، امامان جمعه برای دومین هفته پیاپی با اظهار مخالفت سرسختانه خود با هرگونه سازش با دولت‌های خارجی، سیاست نفی مذاکره نظام را مجدداً تبیین کردند.
وحدت مسلمین، آرمانی فراموش شده ولی حیاتی
امسال در آستانه هفته وحدت، رهبر معظم انقلاب با اشاره به مشکلات موجود در کشورهای مسلمان فرمودند وحدت جهان اسلام، علاج واقعی مشکلات مسلمانان است. آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به حوادث خونین برخی کشورهای اسلامی نظیر سوریه و عراق یادآور شدند: آن زمان که امام راحل عظیم‌الشأن ایام میلاد پیامبر خاتم را هفته وحدت اعلام کرد، خیلی‌ها عمق و اهمیت این اقدام را درک نکردند اما امروز روشن شده که وحدت جهان اسلام چقدر گران‌قیمت است و اگر محقق شده بود، می‌توانست مانع وقوع بسیاری از اختلافات و جنگ‌های خونین در منطقه شود.
مردم در خطبه‌های ۱۶ آبان چه شنیدند؟
این هفته نیز امامان جمعه بر حسب شرایط کرونایی هر منطقه خطبه‌های خود را به صورت زنده، مجازی و یا مکتوب به نمازگزاران ارائه نمودند. خطبه‌های این هفته که همه با مضمون درونگرایی تنظیم شده بودند، سه موضوع انتخابات در آمریکا، معضل گرانی، و اقتدار موشکی کشور را دربرداشتند. موضوعی که برخلاف هفته گذشته مورد توجه ائمه جمعه قرار نگرفت، بحث کرونا بود. درحالیکه اغلب مناطق کشور به دلیل موج سوم شیوع ویروس کرونا و بیماری کووید-۱۹ در شرایط قرمز به سرمی‌برند و روز به روز اوضاع وخیم‌تر می‌شود، شایسته بود که با تأکید و راهنمایی نمازگزاران به رعایت پروتکلهای بهداشتی به یاری مدافعان سلامت و مردم کشور پرداخت که متأسفانه این امر انجام نشد.
حال و آینده شورای نگهبان
با کناره‌گیری آیت‌الله محمد یزدی از عضویت در شورای نگهبان، در سن ۸۹ سالگی و به دلیل کهولت سن و بیماری، حجت‌الاسلام سیداحمد خاتمی به عنوان هفتمین عضو و فقیه جدید این شورا منصوب شد. حجت‌الاسلام خاتمی با وجود پیشینه درخشان امامت جمعه و عضویت درمجلس خبرگان رهبری، به باوری، شاید هنوز نتواند جای روحانیونی که سوابق مبارزاتی پیش از انقلاب دارند را بگیرد. اما به هر روی، سوای تفاوت سنی او با آیت‌الله یزدی، گرایشات سیاسی این دو با یکدیگر تفاوت چندانی ندارد. جدال لفظی آیت‌الله یزدی با آیت‌الله صادق آملی‌لاریجانی در سال گذشته، تا حدی در مجامع روحانیت سیاسی بحث‌برانگیز شده بود و از این رو، شاید حضور حجت الاسلام خاتمی در شورای نگهبان کم حاشیه تر باشد. موضوع اصلی اما نگاه فقهی ایشان به موضوع ولایت و انتخاب رهبر است که تفاوت معناداری با دیگر اعضای شورای نگهبان ندارد و همین امر باعث شده برخی نسبت به تعمیق تک صدای در شورای نگهبان ابراز نگرانی کنند.
جامعه مدرسین حوزه در برابر آیت‌الله سیدکمال حیدری
در اواخر مهر ماه سال جاری بود که سایت «مردم و روحانیت» در مقاله‌ای تحت عنوان آیت‌الله حیدری، نوآور دینی یا شبهه‌افکن سیاسی؟ به مواضع بعضاً جنجالی و اغلب قابل تأمل این روحانی پر از حواشی پرداخت.
مردم در خطبه‌های ۹ آبان چه شنیدند؟
سایت «مردم و روحانیت» پیشاپیش فرارسیدن ١٧ ربیع الاول (مصادف با ۱۳ آبان)، میلاد مبارک حضرت رسول اکرم (ص) و امام جعفر صادق (ع) را به مخاطبان محترم سایت تبریک عرض می‌کند.
انتقادها از رئیس جمهور و لزوم امر به معروف حاکمان
طی روزهای اخیر، بالا گرفتن اختلافات مابین مجلس شورای اسلامی و دولت و حمله به رئیس جمهوری به‌خاطر استفاده از واقعه تاریخی صلح امام حسن (ع)، باعث شد که رهبر معظم انقلاب به موضوع ورود پیدا کنند و بهارستانی‌ها را از حتاکی به شخص رئیس جمهور و بکارگیری انتقادات خصمانه علیه وی برحذر دارند. شایسته است منتقدان رئیس جمهوری یا دیگر مسئولان اجرایی کشور، دو عادت را ترک کنند: ترک ادبیات حتاکانه و خصمانه، و ترک انتقادات ظاهری. در بحث لزوم ترک انتقادات ظاهری، بهارستانی‌ها و دیگر منتقدان دولت باید بجای انتقاد از وضعیت اقتصادی کشور، راه‌کار عملی برای رسیدگی به عوامل ایجاد وضعیت موجود ارائه دهند. زمانی که رئیس جمهور از صلح امام حسن (ع) سخن می گوید، او ناظر بر این واقعیت است که مذاکره و تعامل با جامعه بین‌الملل یکی از ضروریات بهبود وضعیت معیشتی مردم است. منتقدان رئیس جمهور باید نشان دهند که آیا این تعامل‌ها می‌تواند وضعیت معیشتی مردم را بگونه‌ای اصولی بهبود بخشید؟
مردم در خطبه‌های ۲ آبان چه شنیدند؟
سایت «مردم و روحانیت» شهادت حضرت امام حسن عسکری (ع) را به مخاطبان محترم سایت تسلیت عرض می‌کند.
امروز، خطبه‌های نماز عبادی – سیاسی جمعه، در نقاط مختلف کشور، به شکل حضوری یا مجازی و در برخی از شهرها، از طریق انتشار خطبه‌های مکتوب، برگزار شد. خطیبان نمازجمعه این هفته در شرایطی سخن گفتند که بسیاری از هموطنان کشورمان بیش از پیش با شیوع ویروس کرونا و گسترش بیماری کووید ۱۹ درگیر هستند. با توجه به در پیش بودن هفته وحدت و سالروز ولادت حضرت نبی اکرم (ص) «حفظ وحدت جهان اسلام در برابر استکبار» مورد توجه ائمه جمعه قرار گرفت و ایشان مردم ایران را موظف کردند که «با پیروی از منویات رهبر معظم انقلاب، به مقاومت در برابر دشمن ادامه دهند». بسیاری از مطالب ذکر شده در خطبه‌های امروز در رابطه با موضوع تحریم‌های تسلیحاتی بود که امامان جمعه، برداشته‌شدن این تحریم‌ها و بومی‌سازی تجهیزات نظامی را ناشی از مقاومت مردم ایران دانستند. البته تمرکز بیش از حد بر نظامی‌گری طی سال‌های گذشته باعث عقب ماندن کشور در حوزه اقتصاد و افزایش مشکلات معیشتی شده که متأسفانه این امر چندان مورد موشکافی ائمه جمعه قرار نگرفته‌است.
در همین راستا و با توجه به نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، امامان جمعه، نتیجه این انتخابات را برای ایران بی اهمیت قلمداد کردند. این در حالی‌است که افزایش مشکلات معیشتی باعث شده که مردم عادی با نگرانی تحولات بین‌المللی را دنبال کنند. پایان هفته ناجا و دست‌آوردهای نیروی انتظامی، مخصوصاً در رابطه با مسائل مرتبط با حجاب، به قتل رسیدن یک پاسدار بسیجی آمر به معروف، زمینه‌سازی ظهور حضرت ولی عصر (عج) و مسائل مربوط به مطالبات مردمی از مسئولان، در میان خطبه‌های نمار جمعه امروز از تریبون‌ها شنیده شد. در ضمن، بعضی از خطیبان جمعه، اشارات مختصری هم به درگیری‌های نظامی بین دو کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ، داشتند.
حدود و ثغور اقتصاد اسلامی
اظهارات آیت الله علوی بروجردی درباره اقتصاد اسلامی با واکنش‌های مختلف و بعضا متناقضی از سوی دانشگاهیان و اهالی حوزه روبرو شد. آیت الله بروجردی وجود علوم انسانی اسلامی را رد کرده و گفته که اقتصاد علمی است که همیشه وجود داشته و چیزی به نام اقتصاد اسلامی وجود ندارد. بسیاری از فعالان اقتصادی برخورد سردی با این بحث‌های طلبگی دارند و می‌گویند در شرایط کنونی که انزوای سیاسی و اقتصادی کشور باعث دشوارتر شدن مشکلات معیشتی مردم شده، بحث اصلی باید درباره مقابله با فساد در داخل، و نیز تاکید بر لزوم تعامل و بازگشت به میز مذاکره باشد. هرچند این انتقادات تاحدی قابل فهم است ولی به هرحال تا زمانی که ما تکلیفمان را با مباحث تئوریک روشن نکنیم، امیدی هم به یافتن راه حل‌های ریشه‌ای برای مشکلات اقتصادی کشور وجود ندارد.
آیت‌الله حیدری، نوآور دینی یا شبهه‌افکن سیاسی؟
آیت‌الله سیدکمال حیدری از آن دسته شخصیت‌های علمی است که موضع گرفتن بر له و یا بر علیه ایشان بسیار دشوار است. زیرا در حالی که وی اظهارات و استنباطات جنجالی و بحث برانگیزی را مطرح می‌کند، ایشان این استنتاجات را بر اساس یک پشتوانه‌ی عمیق عقلی و نقلی طرح مینماید و راه را بر انتقادات ژورنالیستی می‌بنندد.
مردم در خطبه‌های ۲۵ مهر چه شنیدند؟
سایت «مردم و روحانیت» رحلت حضرت رسول اکرم (ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی (ع) و همچنین شهادت حضرت امام رضا (ع) را به مخاطبان محترم سایت تسلیت عرض می‌کند.
این هفته نیز، خطبه‌های نماز جمعه، در شهرهای مختلف کشور، به صورت حضوری یا مجازی و در برخی از مناطق، از طریق انتشار خطبه‌های مکتوب، برگزار شد. متأسفانه، سیر صعودی شیوع ویروس کرونا و بیماری کووید ۱۹ شرایط کشور را بسیار دشوارتر کرده است. در همین راستا، همه خطیبان جمعه، مردم را به رعایت پروتکلهای بهداشتی و اطاعت از دستورالعمل‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا تشویق کردند. با تکیه بر سخنان اخیر مقام معظم رهبری، واژه‌ی «عقلانیت» مکرراً از تریبون‌های نماز جمعه شنیده شد. فشار حداکثری آمریکا و جریان «تحریف و وارونه‌نمایی» در مورد موقعیت کشور هم از دیگر محورهای سخنان ائمه جمعه امروز بود. در راستای مشکلات معیشتی مردم و رویکرد دولت و انتظارات حاکمیت، خطیبان جمعه به مسائل مختلفی اشاره کردند که در میان آنها، تبلیغ هفته وقف و توصیف آنکه «وقف یک حسنه ماندگار است»، موضوع اف ای تی اف، تحقق اقتصاد مقاومتی با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و ورود مجدد به مذاکره با دیگر کشورها بود که در خطبه‌های امروز به آنها پرداخته شد. شاید یکی از مهمترین سخنانی که امروز ذکرشد، در خطبه‌ی مکتوب حجت‌الاسلام حبیب‌الله شعبانی موثقی، نماینده ولی فقیه و امام جمعه همدان بود که به نکته بسیار حساسی در مورد «سود حاصل از مذاکره» اشاره کرد و توضیح داد که مسئله جامعه اسلامی، این نیست که باید مذاکره کرد یا خیر، مسئله اصلی آن است که «مذاکره برای کشور مثمر ثمر باشد». در مورد مذاکره کردن، روایت‌های زیادی نیز در باره صلح امام حسن (ع) مطرح شد و مقایساتی تلویحی نیز صورت گرفت. سایت «مردم و روحانیت» در قالب یک نظرسنجی، سخنان حجت‌الاسلام شعبانی موثقی مبنی بر این‌که «تجربه و منطق نشان داده است که مذاکره در شرایط موجود اگر مضر نباشد ثمره هم ندارد» را برای ثبت آرای مثبت و یا منفی شما کاربران محترم و همچنین ابراز نظراتتان، در سایت قرار دادهاست.
در این نظرسنجی شرکت کنید:
- حجت‌الاسلام حبیب‌الله شعبانی موثقی: تجربه و منطق نشان داده است که مذاکره در شرایط موجود اگر مضر نباشد ثمره هم ندارد.
مردم در خطبه‌های ۱۸ مهر چه شنیدند؟
امروز هم، خطبه‌های نماز جمعه، در نقاط مختلف کشور، به شکل حضوری یا مجازی و در برخی از شهرها، از طریق انتشار خطبه‌های مکتوب، برگزار شد. نمازجمعه این هفته در شرایطی برگزار شد که بسیاری از هموطنان کشورمان عزادار از دست دادن محمدرضا شجریان، استاد موسیقی سنتی ایرانی بودند. در این راستا حجت‌الاسلام حسن روحانی با صدور پیامی درگذشت این چهره برجسته هنری و آفریننده نوای ماندگار ربنای رمضان را تسلیت گفت. علاوه بر رئیس جمهوری، حجت‌الاسلام حسن خمینی از معدود روحانیونی بود که درگذشت استاد شجریان را تسلیت گفت. سایت «مردم و روحانیت» هم درگذشت ایشان را به خانواده محترم و جامعه هنری کشور تسلیت عرض می‌کند.
ائمه جمعه، اشاره‌های مختصری به نبود راهپیمایی اربعین کردند و ضمن تقدیر از مردم برای رعایت موازین و دستورالعمل‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا، برای برگزاری مفصل‌تر این مراسم در سال‌های آتی وعده دادند. برخلاف درگیری‌های شدید نظامی و رایزنی‌های جاری برای برقرای آتش‌بس در منطقه قره‌باغ، سخنان زیادی در این مورد از خطیبان جمعه شنیده نشد. چندی پیش بود که بیانه‌ی چهار تن از امامان جمعه مناطق آذری کشور و سپس اظهارات برخی از دیگر روحانیون محترم، حواشی‌هایی را در پی داشت که سایت «مردم و روحانیت» هم کوشید با انتشار مقالاتی به آنها بپردازد. موضوع حائز اهمیت این‌است که با در نظر گرفتن شرایط حساس و بحرانی مرتبط با درگیری‌های میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، باید از هر گونه مداخله‌جویی اجتناب ورزید و همه‌ی اظهارنظرها و تشویق‌کردن‌های طرفین به مذاکره، باید از طریق دستگاه دیپلماسی کشور انجام شود. در واقع، بایسته‌است که از هر گونه جانبداری و یا ابراز دشمنی بی مورد که در تقابل با منافع ملی و موقعیت منطقه‌ای کشور است، جداً خودداری و جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید:
- حمایت روحانیون از جمهوری آذربایجان بدون هماهنگی با وزارت امور خارجه بود
- بیانیه مشترک نمایندگان ولی فقیه درپی درگیری‌های اخیر در قره باغ
در این نظرسنجی‌ها شرکت کنید:
- نظرسنجی در مورد سخنان آیت‌الله اقدام دولت آذربایجان در باز پس گیری اراضی غصب شده اقدامی کاملا شرعی و قانونی است
- نظرسنجی در مورد سخنان حجت الاسلام انتظار می‌رود طرف‌های درگیر [مناقشه قره باغ] هرچه سریع‌تر ضمن حفظ خویشتن داری و توقف درگیری‌ها برای حل اختلافات و مناقشات پای میز مذاکره حاضر شده و راه حل دیپلماتیک را برای پایان جنگ بپذیرند
امروز، شاید بیشتر از هر موضوع دیگری، شِکوِه و شکایت امامان جمعه از مسئولان، در مورد مشکلات اقتصادی و معضلات معیشتی مردم، از تریبون‌های نماز جمعه شنیده‌‌شد. اشارات سطحی و گذرایی نیز به مسائلی چون جریان کاپیتولاسیون، انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و حواشی مناظره اخیر دو نامزد این مقام، بحث‌های پیرامون «اف ای تی اف» و مذاکرات ایران با غرب و همچنین برقراری پیمان صلح بین اسرائیل و کشورهای مسلمان حاشیه خلیج فارس، انجام‌شد.
حمایت روحانیون از جمهوری آذربایجان بدون هماهنگی با وزارت امور خارجه بود
هفته گذشته، سایت «مردم و روحانیت» در مقاله‌ای تحت عنوان بیانیه مشترک نمایندگان ولی فقیه درپی درگیری‌های اخیر در قره‌باغ، با نگرشی گذرا به اختلافات دو کشور همسایه، جمهوری‌‌های آذربایجان و ارمنستان، به موضوع منازعه در منطفه و اظهارات برخی از روحانیون در این مورد پرداخت. در آن مقاله، خلاصه‌ای از تاریخچه‌‌ی این منطقه را نیز برای مخاطبان محترم سایت ارائه‌کردیم. البته در طی روزهای اخیر، باز هم شاهد حمایت‌های بسیاری از روحانیون از جمهوری آذربایجان و تقابل ایشان با ارمنستان بودیم که پس از پیگیری‌های صورت گرفته، اکثر این عزیزان تأکید کردند که نظارت شخصی خود را بیان نموده‌اند و این مواضع آنها، در هماهنگی با وزارت امور خارجه اتخاذ نشده‌بود. با توجه به حساسیت بحران قره‌باغ باید این سؤال را مطرح نمود که آیا اینگونه اظهار نظرها و مداخله‌جویی‌ها، در حوزه سیاست خارجی، در تقابل با منافع ملی و منطقه‌ای ما نیست؟ آیا این اظهارات برای جلب حمایت ساکنان استان‌های شمال غربی کشور بیان گردیده و آیا هیچ توجهی به عواقب مخرب چنین مداخله‌جویی‌هایی شده است؟
منش و روش آیت‌الله العظمی سیدعلی سیستانی در سیاست‌ورزی
به دنبال واکنش‌های تند گروه‌های مختلف جامعه در عراق و ایران به انتقاد حسین شریعتمداری از اظهارات آیت‌الله العظمی سیدعلی سیستانی در ملاقات با نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد، جمعی از فعالان سیاسی و مدنی ایران با انتشار بیانیه‌ای از مواضع دینی و سیاسی آیت‌الله سیستانی قدردانی کرده و با تقدیر از اعمال انسان‌دوستانه‌ی ایشان، مراتب تحسین خود را از سخنان «مسئولانه»ی آیت‌الله سیستانی و تأکید ایشان بر «شفافیت و سلامت انتخابات پارلمانی، ضرورت مبارزه جدی با فساد، اجتناب از تبعیض» و موارد دیگر ابراز داشتند. با توجه به جایگاه علمی و معنوی آیت‌الله سیستانی، بسیاری از فعالان سیاسی و مدنی ایران بر این باورند که مواضع دینی و سیاسی معظم‌له اختصاص به عراق ندارد و حل مشکلات اغلب کشورهای مسلمان از جمله ایران در گروی اجرای آنهاست.
مردم در خطبه‌های ۱۱ مهر چه شنیدند؟
در آستانه فرارسیدن اربعین حسینی، سایت «مردم و روحانیت» ضمن گرامیداشت این یوم‌الله، شما کاربران محترم را به پیروی از فرمایشات مقام معظم رهبری و قرائت زیارتنامه اربعین در منازل توصیه مینماید. خطیببان جمعه نیز به نمازگزارن توصیه کردند که با توجه به شیوع کووید ۱۹، همه باید به دستورات رهبری و ستاد ملی مبارزه با کرونا عمل کرده و در عین حال نباید عشقمان نسبت به اباعبدالله الحسین (ع) را قطع کنیم. امروز، خطبه‌های نماز جمعه، در شهرهای کشور، یا به صورت حضوری و یا مجازی و در برخی از شهرها هم به‌شکل مکتوب برگزار شد. ائمه جمعه، تشویق به صلح و رفتن به پای میز مذاکره را در سرلوحه خطبه‌های امروز قرار دادند و مخاطبان این سخنان که دو کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان بودند را به خویشتتن‌داری و مذاکره دعوت کردند. سایت «مردم و روحانیت» در مقاله‌ای که دیروز منتشر کرد، به بیانه مشترک چهار تن ار نمایندگان ولی فقیه در رابطه با ناآرامی های قره باغ پرداخت. در همین رابطه، نظرسنجی‌هایی نیز تنظیم گردیده که از شما کاربران عزیز دعوت می‌کنیم در آنها شرکت‌کرده، رأی و بازخوردتان را ثبت نمایید.
بیانیه مشترک نمایندگان ولی فقیه درپی درگیری‌های اخیر در قره باغ
اختلاف مابین دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان یک ریشه تاریخی، ژئوپولیتیکی و استراتژیکی دارد. بی‌شک ایران هم به عنوان همسایه این دو کشور و همچنین ریشه‌های تاریخی، خواه‌نا‌خواه با این معضل منطقه‌ایی درگیر است و جانبداری یا بی طرفی ایران در درگیری‌های ارمنستان و جمهوری آذربایجان بحث‌ها و حاشیه‌های زیادی دارد. در آینده نزدیک، به تحلیل بیشنر این درگیری منطقه‌ای خواهیم پرداخت. در این مقاله فقط به ذکر بیانیه مشترک چهار تن از نمایندگان ولی فقیه و چکیده‌ای از تاریخ این منطقه بسنده می‌کنیم. در این میان، از شما می‌خواهیم به نظرسنجی‌هایی که در همین مورد تنظیم گردیده توجه فرمایید و رأی و بازخوردتان را ثبت کنید.
نامه موسوی خوئینی‌ها نشان از استیصال روحانیون مبارز دارد
اخیراً دومین نامه سرگشاده موسوی خوئینی‌ها خطاب به مردم منتشر شد و برخلاف نامه اول ایشان، نشانی از انتقادات به کلیت نظام وجود نداشت. نامه دوم موسوی خوئینی ها خطاب به مردم و ایجاد شور و شوق و امیدواری برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری نوشته شده، ولی با نگاهی عمیق‌تر به این نامه می‌توان دید که موسوی خوئینی‌ها خود از سر ناامیدی و استیصال دست به نوشتن نامه زده و هیچ راه حل عملی برای پرشور برگزار کردن انتخابات نداده است. طی سالیان اخیر شاهد حذف و خروج تدریجی دوستان حجت‌الاسلام موسوی خوئینی‌ها از صحنه رقابت‌های انتخاباتی بوده‌ایم که متأسفانه این امر به تعمیق تک صدایی در حوزه سیاست کشور انجامیده است. در این میان روحانیون نزدیک به طیف اصلاح طلب هم راه حلی عملی برای برون رفت از وضعیت موجود ارائه نمی‌دهند. ادامه یک قطبی شدن فضای روحانیت سیاسی در کشور به سود هیچ کس نیست و این امر تنها به تعمیق شکاف مردم و روحانیت می‌انجامد.
مردم در خطبه‌های ۴ مهر چه شنیدند؟
امروز هم خطبه‌های نماز عبادی – سیاسی جمعه، در شهرهای سراسر کشور، به صورت حضوری، مجازی و نوشتاری انجام شد. ائمه جمعه، در ادامه ایام گرامیداشت «دفاع مقدس» به مسائل مرتبط با دوران جنگ تحمیلی پرداختند. از موارد قابل تأمل سخنان خطیبان این بود که آنها با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در باره تقابل با «جریان انحرافی» و با استفاده از مفاهیم دفاع مقدس، به «شبهه‌افکنی» دشمن در جبهه‌ای که وجهه نظامی ندارد، اشاره کردند و برای رفع این برنامه‌ریزی دشمن، همه را به ایجاد اعتماد و امید در بین مردم تشویق نمودند. شایان ذکر است که در خطبه‌های نمازهای جمعه چند ماه اخیر، امامان جمعه با تکیه بر فریضه «امر به معروف و نهی از منکر» به مقوله «مطالبه‌گری» مردم از مسئولان اهمیت زیادی می‌دادند. در عین‌حال، خطیبان جمعه به پیمان‌های صلحی که اخیراً بین کشورهای اسلامی و اسرائیل امضاء شده اشاره‌کردند و آنها را مایه ننگ جهان اسلام نامیدند. بعضی از خطیبان مدعی شدند که حکام این کشورها به زودی از صحنه سیاسی ممالک خود پاک خواهند شد. این در حالی است که برقراری اینگونه پیمان‌های صلح، متأسفانه به «انزوای بین‌المللی» بیش از پیش ایران منتهی شده و شاید به‌جای شعارهای قدیمی، اکنون زمان کار تخصصی در حوزه دیپلماسی فرارسیده و این بهترین گزینه برای پیشبرد اهداف سیاسی کشورمان خواهد بود. در دیگر محورهای خطبه‌های امامان جمعه، به موارد دیگری نیز اشاره شد که شامل اطاعت از فرمایشات مقام معظم رهبری در مورد عدم حرکت به سمت مرزهای ایران و عراق برای مراسم اربعین، نیاز به توجه بیشتر مسئولان به وضعیت معیشتی مردم، ثبات قیمت‌ها و مهار تورم، موضوع «تقوای اقتصادی»، تقابل با نزاع فرهنگی دشمن در فضای مجازی و حضور ناوگان دریایی آمریکا در خلیج فارس، بود.
امامان جمعه و انتقادات اقتصادی
پس از مصاحبه جنجالی پرویز فتاح و رسانه‌ای شدن «حیف و میل» اموال بنیاد مستضعفان توسط ارگانها و افرادی از طیف‌های مختلف نظام، سایت «مردم و روحانیت» به موضوع رانت‌خواری و فساد سیستمی پرداخت و راجع‌به این وضعیت نابسمان اقتصادی و عواقب آن در جامعه، تحلیل‌هایی را به مخاطبان محترم سایت ارائه داد.
بیشتر بخوانید:
یک برجام و دو هوا
برجام از خود برنامه اتمی رادیواکتیو تر شده است. به قول شاعر «از نسیمی دفتر ایام برهم می‌خورد.» روزگاری نه چندان دور، برجام ثمره خون شهدا و سند عزت و افتخار ملت شریف ایران و الگوی حل اختلافات بین‌المللی بود و در ورقی دیگر از دفتر ایام سند خیانت برخی خودفروخته و شیفته غرب. جالب اینجاست که وقتی از دیدگاه روحانیون و روحانیت و تریبون نماز جمعه به این ورق‌ها نگاه می‌کنیم می‌بینیم که نویسندگان این اوراق کم و بیش یکی بودند اما موضعشان با اندک نسیمی از این رو به آن رو شد. در این میان خواست مردم همواره کاهش تنش در منطقه و روابط بین‌الملل و بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی بوده است. آیا مواضع روحانیون با مواضع ملت همخوانی بیشتری دارد و یا موضعشان متغییری بر اساس مواضع حاکمیت است و از خود استقلالی ندارند؟ اگر مواضع روحانیت تابعی از مواضع حاکمیت باشد، این مهم چه تاثیری بر جایگاه روحانیت در میان مردم و جامعه خواهد داشت؟ادامه
مردم در خطبه‌های ۲۸ شهریور چه شنیدند؟
امروز هم خطبه‌های نماز عبادی – سیاسی جمعه، در شهرهای سراسر کشور، به صورت حضوری، مجازی و نوشتاری انجام شد. ائمه جمعه در آستانه سالگرد شروع جنگ تحمیلی، بیش از هرچیز به هفته «دفاع مقدس» توجه کردند. مورد دیگری که در سخنان امامان جمعه قابل تأمل بود، تکرار مقابله با سند ۲۰۳۰ بود که در طی هفته‌های اخیر و پس از سخنان مقام معظم رهبری، در دیدار تصویری ایشان با مدیران آموزش و پرورش، بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاده. در مقاله تحلیل خطبه‌های نمازجمعه دو هفته پیش، توضیحاتی در مورد این سند را به مخاطبان محترم سایت ارائه کردیم.
بیشتر بخوانید
امضای قرارداد صلح اسرائیل با امارات متحده عربی و بحرین از نکات دیگری بود که خطیبان جمعه به آن پرداختند. در مورد مذاکره ایران با آمریکا، امامان جمعه، دگر بار، با تکیه بر و تکرار فرمایشات رهبر معظم انقلاب به «جریان نفوذ» اشاراتی کردند و به کسانی که دید خوشبینانه‌ای نسبت به بهبودی اوضاع کشور در صورت برقراری مذاکرات دارند شدیداً تاختند. در عین حال، خطبه‌های امروز سراسر پر از ابراز نارضیتی مردم و وضعیت نابسمان اقتصادی مملکت بود و خطیبان به مسئولان کشور خرده گرفتند که برای رفع مشکلات معیشتی مردم تدابیری انجام نداده‌اند و اوضاع گرانی و افت شدید ارزش پول ملی نشانگر ناکارآمدی دولت و بیکفایتی مسئولان است. متأسفانه، برغم نابسامانی‌های ذکر شده در بازار ارز و تورم لجام‌گسیخته و روزافزونی معضلات معیشتی قشر آسیب‌پذیر جامعه، طرح جامع و مؤثری از تریبون‌های جمعه ارائه نشد و این‌بار نیز اظهارات ائمه جمعه در این حوزه، همچنان در سطح شعار و طرح کلیات باقی ماند.
حجت‌الاسلام پناهیان چه باید می‌گفت؟
اخیراً حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان، به انتشار اسنادی که رابطه‌ی تنگاتنگ وی با تجار متمول را افشاکرده و از واحد مسکونی متعقل به ایشان در یک برج لاکچری، پرده برداشته‌بود، واکنش نشان‌داد. حجت‌الاسلام پناهیان ملک مذکور را «هدیه دوستان» خواند و مدعی‌شد که او هم مانند امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، با هدیه رفقایش زندگی می کند. ایشان در ادامه توضیح داد که «من اگر قرار باشد همه جزئیات زندگی‌ام را بگویم مردم برایم اعانه جمع می‌کنند.» مردم با مشاهده فساد و رانت‌خواری در اقشار مختلف دولت، مجلس و دستگاه قضا، بیش از هر زمانی به مسئولان کشور و دولتمداران بدبین شده‌اند. در این میان اما، مشاهده فساد مالی به اصطلاح «آخوندهای حکومتی» و مضافاً نشانه‌های اشرافی‌گری که حتی در روحانیت منبری و حوزوی هم دیده‌می‌شود، به دل‌سر‌دشدن مردم نسبت از روحانیونی که به‌طور سنتی در کنار مردم و در بطن جامعه و آشنا با نیازها و «دردمندی خلق‌الله» بوده‌اند، انجامیده و این دل‌سردی بانی دور افتادن توده مردم ار بدنه روحانیت گردیده‌است.
کیفیت نامناسب اینترنت کشور و عدم سرمایه‌گذاری در تحصیلات جوانان
بنابر ارزیابی‌های نتایج نظرسنجی‌های سایت «مردم و روحانیت»، یکی از مهمترین موضوعات این روز‌ها مدیریت و یا کنترل فضای مجازی است. شایان ذکر است که در طول ۸-۷ ماه اخیر، به این دلیل که تمامی دنیا تحت شرایط نابسمان بهداشتی بوده‌است، بسیاری از شرکت‌ها و نهاد‌‌های دولتی و غیردولتی مجبور شده بودند که در روش‌های کاریشان تغییراتی انجام‌دهند. از ابتدای پاندمی کرونا تا بحال، استفاده مردم از فضای مجازی و همچنین اتکای مردم به آن، به‌طور تصاعدی افزایش یافته است. در این میان به‌نظر می‌رسد که کار وزارت ارتباطات با مشکلات تکنیکی و همین‌طور سیاسی روبرو شده‌است.
مردم در خطبه‌های ۲۱ شهریور چه شنیدند؟
در خطبه‌های حضوری، مجازی و نوشتاری امروز، ائمه جمعه بیش از هرچیز به نشریه فکاهی «شارلی ابدو» چاپ پاریس تاختند و با اعتراض شدید خود نسبت به بازنشر کاریکاتورهای موهن به پیامبر اکرم(ص)، به موضوع آزادی بیان و هتک حرمت پرداختند. مورد دیگری که در سخنان امامان جمعه قابل توجه بود، اقدام اخیر امارات متحده عربی در برقراری رابطه با اسرائیل بود که به گفته‌ی برخی از خطیبان «باعث قوی‌تر شدن وحدت فلسطینی‌ها با جبهه مقاومت» شده‌است. با این حال، عبارت «حواس‌پرتی مسلمانان» – که بیانگر گسستگی در جهان اسلام است – به کرات از تریبون‌های نماز جمعه شنیده شد. از سوی دیگر، دومین مرحله انتخابات مجلس شورای اسلامی و تشویق مردم به حضور و مشارکت حداکثری در انتخابات، به‌عنوان یکی از عرصه‌هایی معرفی شد که سبب تقویت مردم ایران و نظام جمهوری اسلامی در جهان می‌شود. برغم آشوب بازار ارز و تورم شدید و افزایش مشکلات معیشتی طبقه آسیب پذیر، طرح مشکلات اقتصادی در محوریت خطبه‌های این هفته نبود و اظهارات محدودی که در این حوزه مطرح شد، همچنان در سطح شعار و طرح کلیات باقی ماند.
تعامل «یون» و «یت»، وحدت ملی و انتخابات ۱۴۰۰
هفته گذشته بود که خبرهایی در مورد رفع حصر و حضور حجت‌الاسلام مهدی کروبی در منزل حجت‌الاسلام شیخ قدرت‌الله علیخانی منتشر شد. مصادف با انتشار این خبر، سخنانی نیز از سوی حجت‌الاسلام کروبی نقل قول شد که قابل تأمل بود. در همین رابطه، سؤالاتی در مورد تعامل «یون» و «یت»، وحدت ملی و انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در فضای مجازی مطرح شد که در این مقاله به تحلیل آنها خواهیم پرداخت.
مردم در خطبه‌های ۱۴ شهریور چه شنیدند؟
در خطبه‌های حضوری، مجازی و نوشتاری امروز، ائمه جمعه به‌خاطر رعایت دستورالعمل‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا از مساجد و هیأت‌ها قدردانی کردند. پس از سخنان مقام معظم رهبری در خصوص سند ۲۰۳۰ خطیبان جمعه نیز مقابله با سند ۲۰۳۰ را در دستورکار خود گنجاندند. رهبری در سخنان اخیرشان گفتند «از هالیوود تا پنتاگون فساد هست» و پرسیدند «چرا بایستی فرهنگ یک کشوری مثل کشور اسلامی ایران و یا کشورهای اسلامی و شاید بعضی کشورهای دیگر در دنیا تحت تأثیر یک سندی قرار بگیرد که آدمهای این تمدّنها، این کشورها، جوامع فاسد و غلط آن را تنظیم کرده‌اند؟» البته شایان ذکر است که سند ۲۰۳۰ دستور کار سازمان ملل متحد است. این دستورکار که جایگزین اهداف توسعه هزاره شد، شامل ۱۷هدف اصلی و ۱۶۹ هدف ویژه است که نقشه راه جامعهٔ بین‌المللی را در زمینه توسعهٔ پایا ترسیم می‌کند. به قول بان کی مون، دبیر کل پیشین سازمان ملل این سند دستورکاری برای مردم، پایان بخشیدن به فقر در همه اشکال آن و برای کرهٔ زمین، خانه مشترک ماست. به نظر می‌رسد در کشور ما این موضوع با دیدگاه «پروژه نفوذ» پیوند خورده. این هفته در سخنان خطیبان جمعه اعتراضات شدید‌الحن به عملکرد اخیر امارات متحده عربی در رابطه با ایجاد ارتباطات نزدیک با اسرائیل، مبارزه با استعمار و همچنین ایجاد محدودیت در فضای مجازی نیز شنیده شد.
از پابندزدن تا پایبندکردن – نقش روحانیت در کاهش جرائم
سال گذشته بود که آمار تکان‌دهنده ۲۴۰ هزار زندانی در کشور، حواشی بسیاری پیدا‌کرد. این تعداد کثیر، که ایران را از نظر شمار زندانیان در میان کشورهای جهان، در رتبه نهم قرار می‌دهد، نشان از واقعیت تلخی دارد که زنگ خطری برای نظام اسلامی و با‌لخاصه روحانیت و نخبگان فرهنگی کشور است. ایران که با کمتر از ۷۸ میلیون جمعیت در رتبه هفدهم جهان قرار دارد و همچنین با وجود قوانین مجازات اسلامی، چرا باید این تعداد مجرمین «پابندزده» داشته باشد که به اصول اخلاقی و قوانین کشور «پایبند» نباشند؟ شاید قابل تأمل‌ترین نکته این باشد که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی جمعیت ایران ۲ برابر شده ولی تعداد زندانیان ۱۰ برابر شده است، چگونه پس از چهل و یک سال حکومت اسلامی و آموزش‌های گستره دینی، با چنین حجمی از قانون‌شکنی و بزهکاری روبرو هستیم؟ روحانیون به عنوان معلمان اخلاق جامعه چه کوتاهی‌هایی کرده‌اند و چگونه می‌توانند در آینده نقش خود را به‌شکل کارآمدتری ایفا کنند؟
چه درسی از آقامیری می توان آموخت؟
گزارش‌ها حاکیست ۲۸ هزار نفر در منبر آنلاین حسن آقامیری که به طور زنده در اینستاگرام پخش می‌شد شرکت کردند. سید حسن آقامیری خوانساری، یکی از روحانیون متولد بعد از انقلاب است که به دلیل سخنرانی‌های پرحاشیه به زندان محکوم شده‌بود و دراواخر سال ۱۳۹۷ به حکم دادگاه ویژه روحانیت، خلع لباس شد. مخالفنش، او را «روحانی تلگرامی» نامیده‌اند و او را به‌عنوان یک «آخوند منحرف» می شناسند و از همین رو کمتر توجهی به نفوذ و محبوبیت وی دارند.
مردم در خطبه‌های ۷ شهریور چه شنیدند؟
در آستانه ایام تاسوعا و عاشورا، سایت «مردم و روحانیت» شهادت سالار شهیدان را به حضور شیعیان جهان تسلیت عرض می‌کند. به قول حجت‌الاسلام علی اکبر ابراهیمی بشکانی، «مردم باید با تاسی از امام حسین(ع) در مقابل هرگونه زورگویی مقاومت کنند». طبیعتاً، به‌واسطه فرارسیدن ایام تاسوعا و عاشورا، بیشترین توجه ائمه جمعه به مراسم عزاداری بود که به گفته اغلب آنان، مساجد و هیأت‌ها، تا به امروز، حتی‌الامکان، دستورالعمل‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا را رعایت کرده‌اند. برخی حتی به عزاداری انفرادی رهبر معظم انقلاب اشاره کردند و آن را نشانه‌ی پیروی رهبری از قوانین ستاد خواندند که گردهم‌آیی‌های زیر سقف بسته را ممنوع اعلام کرده‌بود. گلایه از دولت، مبارزه با استعمار و غرب و همچنین محدود کردن شبکه‌های اجتماعی در خطبه‌های این هفته شنیده شد. ادامه
رسالت روحانیت در صیانت از امر به معروف و نهی از منکر
در آستانه ایام تاسوعا و عاشورا و همزمانی آن با هفته امر به معروف و نهی از منکر، آیت‌الله کاظم صدیقی، رئیس ستاد امر به معروف و نهی از منکر در پیامی، حضرت امام حسین(ع)، سید شهدا را آموزگار امر به معروف و نهی از منکر خواند و این فریضه را «ابراز عشق به خداوند، عشق به مردم و عشق به خود» دانست. شاید در این پیام، مهمترین نکته مورد نظر آیت‌الله صدیقی این بود که ریشه بسیاری از مفاسد اجتماعی در حکومت، مسئولان و مسئولیت‌هاست. ایشان تأکید کرد که حکومت وامدار، بدهکار وامانت دار مردم است، لذا حکومت باید دین‌دار و خداترس باشد و فرهنگی را در جامعه ترویج کند که درهای فساد و گناه را ببندد. مؤثرترین هشدار وی که بیانگر جان کلام پیامش به جامعه را در جند کلمه خلاصه می‌کرد، این بود که «زیر بار رفتن زور، باج و رشوه، زقوم است».