اجمالاً به ویژه در نسل‌های جوان‌تر حوزه متوجه این موضوع هستند که باید پا به پای تحولات جلو بروند اما آنچنان سرعت این تحولات بالاست که پاسخگویی حوزه‌ها کار مشکلی است. این مشکل، تنها مربوط به پاسخگویی حوزه‌های دینی نیست، در بخش‌های دیگر نیز جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و حوزه‌های دیگر و اصولاً حوزه‌هایی که با انسان سروکار دارند همین مشکل را دارند. در مجموع نسبت به آینده‌ی حوزه‌ی علمیه خوش‌بین هستم اما نه در حد مطلوب، به همان دلایلی که عرض کردم.