در اولین جمعه زمستان ۱۴۰۰، مراسم عبادی سیاسی نماز جمعه در سراسر کشور برگزار شد و امامان جمعه در خصوص مسائل روز سخن گفتند. این هفته، تمرکز امامان جمعه بیشتر بر مسائل اقتصادی و بودجه سال آینده بود که این امر شاید به علت افزایش مشکلات معیشتی مردم و به طور خاص گرانی باشد. نفس پرداختن به مسائل اقتصادی، حرکتی مثبتی برای مردمی کردن نمازهای جمعه است ولی البته باید توجه داشت که در این مسیر، امامان جمعه نباید بار مسئولیت را به دوش مردم بگذارند زیرا که مردم ما به اندازه کافی با مشکلات معیشتی روبرو هستند و شنیدن این موضوع از تریبون نمازهای جمعه باعث عمیقتر شدن شکاف میان مردم و روحانیت می شود.
تخصیص عادلانه بودجه ۱۴۰۱
حجت‌الاسلام ابوترابی فرد، در نماز امروز تهران تمرکز را بر مشکلات اقتصادی قرار داد و گفت: طی چهار دهه گذشته، شاخص‌های کلان اقتصادی هرگز مناسب نبوده که این امر ناشی از نظام بودجه اشتباه و نظام بانکی ناکارآمد بوده است. ابوترابی ضمن تمجید از بودجه ۱۴۰۱، وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی را عامل اصلی مشکلات بودجه دانست و گفت: اگر منابع حاصل از فروش نفت به صندوق توسعه ملی واریز می‌گشت و درچارچوب قانون در مسیر تعریف شده هدایت می‌شد، امروز نرخ تورم منفی، درآمد سرانه بالا و موقعیت بسیار مناسبی در قاره آسیا داشتیم.
آیت الله دژکام هم در خطبه‌های این هفته نماز جمعه شیراز گفت: در ایامی تنظیم بودجه، همه سازمان‌ها و نهادها در استان‌ها به دنبال سهم‌خواهی از بودجه هستند، اما از آنجا که ما مسلمان و باهم برادریم، بودجه باید عادلانه و برای همه تنظیم شود. وی ضمن درخواست افزایش یک درصدی بودجه استان شیراز تاکید کرد این افزایش قطعا موجب تغییرات مثبتی در وضعیت معیشت مردم و اشتغالزایی در استان فارس خواهد شد. آیت الله حسینی بوشهری هم خواستار تنظیم عادلانه بودجه شد و گفت: تورم، کاهش ارزش پول، مشکلات کسب‌وکار، مشکلات نظام بانکی مردم را عاصی کرده و سهم استان‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که استانداران و نمایندگان مردم بتوانند خدمت‌رسانی کند. حجت الاسلام آل هاشم هم در نمازجمعه تبریز از نمایندگان مجلس خواست «با چکش‌کاری دقیق این بودجه را به نفع مردم، نظام و قشر آسیب پذیر جامعه پیش ببرند.»
هرچند مشکلات اقتصادی کشور ابعاد گسترده و پیچیده‌ای دارد، ولی مسئله اصلی که مردم عادی با آن روبرو هستند معضل گرانی است. در این راستا، اظهارات مسئولان کشور و امامان جمعه باید در جهت توجه دادن به علت باشد و نه معلول. نمونه این برخورد اشتباه، سخنان حجت الاسلام موسی‌فرد، امام جمعه اهواز بود که گفت: دستگاه قضا باید در نظارت بر قیمتها ورود کند و باید با افراد سودجو و فرصت‌طلبی که در این شرایط بد اقتصادی به دنبال احتکار هستند، برخورد کند. واقعیت این است که تلاش‌های حکومتی طی ۶ دهه گذشته در کشورمان برای کنترل قیمتها (از طریق تنبیه گرانفروش) هیچگاه به نتیجه نرسیده، زیرا مشکل نه در گرانفروش بلکه در سیاستهای پولی و مالی است که به خلق نقدینگی انجامیده است. تا زمانی که کشور در انزوای سیاسی و اقتصادی است و تا زمانی که تحریم‌ها مانع از دسترسی دولت به منابع لازم می شود، ما شاهد افزایش نقدینگی و در نتیجه افزایش تورم خواهیم بود.
تقوای عملی برای مردم یا مسئولین؟
آیت الله دری نجف آبادی، امام جمعه اراک با انتقاد از انتشار فیش‌های حقوقی نجومی در فضای مجاری گفت: انتشار فیش‌های مربوط به دریافت حقوق‌های نامتعارف امر پذیرفته در نظام اسلامی نیست، بنابراین باید دستگاه‌های قانون‌گذار و نظارتی هوشیارانه عمل کرده و پیگیر تحقق عدالت در پرداخت‌ها باشند. وی بیان کرد: مدیریت منابع و جلوگیری از ریخت و پاش‌ها در کشور امری الزامی و ضروری است زیرا اسلام مخالف فقر و توسعه فقر در جامعه است.
در همین حال، آیت الله علم‌الهدی در خطبه‌های نماز جمعه مشهد گفت: مقام معظم رهبری تاکید داشتند که در خطبه‌های نماز جمعه درباره تقوای عملی بحث شود. ایشان اما به جای توصیه به مسئولان برای رعایت تقوای عملی، این بحث را مرتبط با رفتار اجتماعی و ارتباطات مردمی دانست و باز هم موضوع بحث را از مسئولیت پذیری مسئولان به سمت دشمن داخلی سوق داد و گفت: ما از تهاجم دشمن وحشت نداریم اما از افرد داخل کشور که منافع خود را در همدستی با دشمن می‌بینند وحشت داریم و اگر در مسئله فضای مجازی و جریان رسانه‌ای، عده‌ای افراد ناآگاه یا مغرض بخواهد به امید و ایمان مردم حمله رسانه‌ای کنند، ضربه را از داخل خواهیم خورد.
سوالی که در ذهن نمازگزاران مطرح است اینست که چرا همواره تقوای عملی به مردم عادی توصیه می‌شود، ولی هرگاه که بحث جدی و عینی درخصوص تقوای حاکمان مطرح می‌شود، و یا وقتی افشاگری سازنده‌ای صورت می‌گیرد، امامان جمعه علاقه‌ای به ورود به بحث پیدا نمی‌کنند؟ به یاد داریم که چندی پیش سخنان حجت الاسلام حاج علی اکبری (که گفته بود امامان جمعه وارد بحث مصداقی درباره فساد نشوند) با واکنش‌های منفی و گسترده مردمی روبرو شد. برغم این واکنش‌ها اما بنظر نمی‌رسد شورای سیاستگذاری ائمه جمعه رویکرد خود را تغییر داده باشد و کماکان امامان جمعه به بحث‌های کلی اکتفا می‌کنند و مردم عادی را بیش از مسئولان نیازمند تمرین تقوا و دوری از فساد می‌دانند.
سیاست خارجی نظام یا سیاست محور مقاومت
بسیاری از امامان جمعه، از کرج تا مهدیشهر به موضوع رزمایش اخیر سپاه پاسداران پرداختند و از این عملیات به عنوان یک رزمایش تهاجمی یاد کردند. آیت‌الله محمدمهدی حسینی همدانی در خطبه‌های این هفته نماز جمعه کرج به برگزاری رزمایش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: برگزاری این رزمایش برای تهدیدکنندگان و دشمنان ایران اسلامی دارای این پیام که درصورت هرگونه تحرکاتی بر علیه ایران، تمام منافع آنها در اقصی نقاط جهان با مشارکت محور مقاومت در معرض خطر خواهد بود. حجت‌الاسلام نوری، امام جمعه بجنورد هم با تهاجمی دانستن رزمایش سپاه گفت: پیام رزمایش پیامبر اعظم (ص) به همه زیاده خواهان این بود که اگر بخواهند مشکلی برای ملت ما ایجاد کنند به شدیدترین شکل ممکن تنبیه می‌شوند.
آمادگی نظامی نیروهای مسلح کشور همیشه مد نظر حاکمیت بوده و در این راستا، تمرین‌های نظامی به طور دوره ای و مرتب صورت گرفته است. در این میان اما، طرح بحث تهاجمی بودن رزمایش و نیز همکاری نظامی با نیروهای محور مقاومت موضوعی است که حاوی مطالب و سوالات متعددی است. سوال اینجاست که آیا شورای سیاستگذاری ائمه جمعه هماهنگی‌های لازم را با ستاد کل نیروهای مسلح انجام داده و یا اینکه این سخنان حرکتی بوده برای اینکه بخشی از حاکمیت در مقابل عمل انجام شده قرار گیرد؟ شایسته است شورای سیاستگذاری در این زمینه هماهنگی‌های لازم را انجام دهد تا سوءتفاهمات احتمالی رفع گردد.
