خطبه‌های نماز جمعه امروز نیز در مصلی‌ها و مساجد کشور برگزار شد. محور خطبه‌های این هفته، همچون هفته گذشته یادبود شهید سلیمانی بود. در آستانه سالروز انهدام هواپیمای اوکراینی، در جمیع بالاتفاق خطبه‌ها هیچگونه اشاره‌ای به این حادثه و ۱۷۶ شهید آن نشد. در این ماه‌ها که امامان جمعه مدام سخن از «جهاد تبیین» می‌زنند، حذف موضوعات از خطبه‌ها، ولو برای حفظ آبروی نظام، تنها باعث ضربه به اعتماد عمومی می شود و فاصله مردم از روحانیت را افزایش می دهد. برخی از ائمه جمعه نیز با ارائه خطبه‌هایی درباره توان موشکی ایران، آن را علت امنیت کشور توصیف کردند. مبحث مذاکرات هسته‌ای نیز همچنان در برخی از خطبه‌ها مورد تحلیل قرار گرفت. مطالبه‌گری‌های امامان جمعه نیز همچون همیشه از چارچوب درخواست توجه از مسئولین و استقامت از مردم فراتر نرفت.
در آغاز گزارش این هفته، با تسلیت شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها، مقام این بانوی عظیم‌الشأن را گرامی می‌داریم. در خطبه‌های نماز جمعه امروز، امامان همچون هفته گذشته به تجلیل از شخصیت حاج قاسم سلیمانی پرداختند. در برخی از خطبه‌ها نیز با اشاره به سالروز وفات آیت‌الله مصباح یزدی، از خدمات وی به انقلاب تقدیر شد. اما همانطور که در مقدمه گزارش این هفته ذکر شد، در آستانه ۱۸ دی، دومین سالروز انهدام هواپیمای مسافربری اوکراینی و شهادت ۱۷۶ تن در این حادثه، بجز اشاره‌ای کوتاه در خطبه‌های نماز جمعه تهران، هیچگونه اشاره‌ای نسبت به این حادثه دلخراش نشد.
در روزی که موشک‌های انتقام سخت در مسیر ورودی مصلی امام خمینی (ره) به نمایش گذاشته شده بودند، سکوت ائمه جمعه درباره این حادثه دلخراش، نشانگر بی‌توجهی آنها نسبت به دغدغه‌های مردم و تسکین دلهای آنان بود. در تهران، حجت‌الاسلام کاظم صدیقی با اشاره‌ای مختصر به قربانیان حادثه انهدام هواپیمای اوکراینی و اینکه «این دانشجویان عزیز از دانشگاه‌های معتبر تهران بودند،» از خانواده‌های آنها برای اینکه «دشمن را مأیوس کردند» تشکر کرد. این حادثه، که دادگاه محاکمه عاملان آن هنوز ادامه دارد و جزئیات آن همچنان از خانواده‌های آن شهدا و مردم پنهان مانده، به نقطه تاریکی در حافظه ملی ما تبدیل شده است. از این رو دستور شورای سیاستگذاری ائمه جمعه جهت ممنوعیت اشاره به آن از تریبون نماز جمعه، خلاف منویات رهبری در مورد جهاد تبیین است که ضربه دیگری به اعتماد عمومی وارد می کند به تعمیق شکاف میان مردم و روحانیت می‌افزاید.
در این نظرسنجی شرکت کنید:
- خانواده‌های نجیب و اصیل شهدای هواپیمای اوکراینی دشمن را مایوس کردند.
آیت‌الله حسینی همدانی
جالب اینجاست که امامان جمعه در خطبه‌ها با اشاره به دو موضوع «ترمیم اعتماد عمومی» و «مطالبه‌گری»، خطبه‌هایی درباره اهمیت احیای امید در میان مردم ایراد کردند. این سخنان که به طور معمول به ذکر چند جمله در مورد بازسازی اعتماد عمومی محدود می‌شود، همچون مطالبه‌گری‌های امامان جمعه تنها جهت انجام وظیفه است و مطالبه‌گری واقعی برای بهبود اوضاع و تحول ساختاری نیست. بعنوان مثال آیت‌الله سیدمحمدمهدی حسینی همدانی، امام جمعه کرج، با بیان اینکه «برای حفظ اعتماد عمومی باید وعده‌های داده‌شده جنبه عملی پیدا کنند»، سخنان خود در این باره را با ذکر اینکه «مردم‌سالاری دینی بدون حضور مردم بی‌معنی است و شرایط خاص سیاسی و اجتماعی فعلی جامعه اهمیت تقویت اعتماد به مردم را دو چندان می‌کند»، به پایان برد. در سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خوزستان نیز که این هفته دچار سیلاب شده بودند نیز مطالبه‌گری‌های امامان جمعه در مورد پیشگیری از این گونه حوادث در حد تذکر به مسئولین فراتر نرفت.
حجت‌الاسلام محمد عبادی‌زاده
در دو مورد نیز به جای مطالبه‌گری از حاکمیت، تنها از مردم خواسته شد تا نسبت به فسادستیزی و عدالت‌طلبی حساستر باشند! حجت‌الاسلام محمد عبادی‌زاده امام جمعه بندرعباس با بیان اینکه «عدالتخواهی و مبارزه با فساد نباید هیچوقت پشتوانه مردمی را از دست دهد»، نسبت به بی‌تفاوتی مردم در مقابل فساد و بی‌عدالتی هشدار داد. شنیدن چنین سخنانی از تریبونی که ادعای مردمی بودن دارد لیکن در سال جاری حتی یک بار نیز از اعتراضات مردمی درباره کم‌آبی، گرانی‌ها و حقوق پایین و غیره حمایت نکرد، برای مردم مستضعف ما بسیار دردناک است. سخن عجیب دیگری که در خطبه‌های این هفته شنیده شد، در شیراز بود. آیت‌الله لطف‌الله دژکام با تأکید براینکه «جامعه نیازمند دولت و مجلسی نترس است»، کم‌کاری‌های مجلس را به گردن نمایندگانی انداخت که «به فکر رأی مردم هستند و می‌ترسند که رأی مردم را نتوانند کسب کنند». چنین سخنانی که واقعیات معیشتی مردم و سیاست‌زدگی مجلس و دولت را نادیده می‌گیرد و تنها هدفش حمایت بلاشرط از حاکمیت است، نه به نفع نظام است و نه به ترمیم اعتماد عمومی کمک می‌کند.
آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی
گزارش این هفته را با نگاهی به سخنان امامان جمعه درباره مذاکرات هسته‌ای به پایان می‌بریم. آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد، با بیان اینکه «مذاکرات تنها باید منجر به کاهش هزینه‌های مقاومت شود، نه اینکه مساله دشمن‌ستیزی حل شود»، مدعی شد معیشت مردم در مقایسه با قبل از انقلاب بهبود یافته است. وی گفت: «آن روز که دلار هفت تومان بود، یک کارگر با یک سوم مزد روزانه خود، برای ناهار چیزی بیشتر از نان، پنیر و انگور نمی‌توانست بخورد؛ در حالی که امروز یک کارگر با یک‌سوم مزد روزانه خود برای ناهار حداقل یک چلوکباب می‌تواند بخورد». سخنان جناب علم‌الهدی که نشانگر جهل یا تجاهل ایشان نسبت به درآمدهای قشر کم‌درآمد و هزینه‌های سرسام‌آور کالاهای اساسی است که در شبکه‌های اجتماعی با انتقادات شدید مردم روبرو شده است. دیگر از امامان جمعه نیز با اشاره به مذاکرات هسته‌ای، نظرات متفاوتی درباره موفقیت موضع کشور در این دور از گفتگوها داشتند.
در این نظرسنجی شرکت کنید:
- مذاکرات تنها باید منجر به کاهش هزینه‌های مقاومت شود؛ نه اینکه مساله دشمن‌ستیزی حل شود.
آیت‌الله علی خاتمی
در زنجان، آیت‌الله علی خاتمی، با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی با اقتدار در این مذاکرات حضور دارد، افزود: «در مذاکرات فعلی حداقل نگرش و گشایش فضای سیاسی در ارتباط با شرق (چین و روسیه) ایجاد شده است». در سمنان نیز حجت‌الاسلام محمدعلی قدس‌پور، با تأکید بر اینکه «اقتدار کشور مهم‌ترین موضوعی که در این مذاکرات باید حفظ شود»، خواستار بازگویی محتویات و جزئیات مذاکرات برای مردم شد. وی با اذعان به اینکه برخی موارد امنیتی در پرونده هسته‌ای لازم است، افزود: «نباید همه‌چیز محرمانه صورت گیرد». از سوی دیگر، در بجنورد، حجت‌الاسلام رحیم مهدوی‌پور، مدعی شد که دشمن در حال باج‌خواهی و امتیازگیری در مذاکرات هسته‌ای است و نسبت به تلاشهای آنها در «ناکارآمد جلوه دادن نظام جمهوری اسلامی و مهار منطقه ای انقلاب اسلامی» ابراز نگرانی کرد. انشاالله با ادامه مذاکرات، بزودی شاهد بثمر رسید آن و خروج کشور از انزوای بین‌المللی و پایان کابوس اقتصادی و معیشتی کشور باشیم.
