دی‌ماه پر از فراز و نشیب‌هایی تاثیرگذار بر معیشت مردم بود. از جدال بر سر تنظیم بودجه ۱۴۰۱ تا فقدان تغییرات اساسی در حوزه اقتصاد و مدیریت کشور، مردم همچون گذشته شاهد افزایش قیمت‌ها و ادامه طولانی‌ترین دوره تورم در تاریخ کشور بودند. این روند به خصوص با رسانه‌ای شدن اتوبوس کارتن‌خوابها، نمونه تلخ دیگری از انفعال حاکمیت درباره مشکلات معیشتی مردم بود. از جمله معدود نقطه‌های مثبت این ماه، واکنش‌های برخی مراجع در حمایت از مردم و همدردی با مشکلات معیشتی آنها بود. با ادامه مذاکرات هسته‌ای در وین، دوگانه مذاکره و مقاومت نیز همچون ماه‌های گذشته در سخنان و موضع‌گیری‌های روحانیون و ائمه جمعه به وفور مشاهده شد. سایت «مردم و روحانیت» با برگزاری ۶۱ نظرسنجی در دی‌ماه، مواضع روحانیون و امامان جمعه در موضوعاتی همچون مطالبه‌گری، دینداری و مذاکرات هسته‌ای را به مخاطبین سایت ارائه داد. در ادامه خلاصه نتایج این نظرسنجی‌ها را بخوانید:
آخرین نظرسنجی‌ها، مقالات و یادداشت‌ها در خصوص روابط مردم و روحانیت را در کانال تلگرام دنبال کنید.
برای اظهارنظر و مشاهده نظرات کاربران دیگر در مورد رابطه مردم و روحانیت به صفحه توییتر بپیوندید.
مطالبه‌گری، از مصیبت تا معیشت
در ماه دی، با وجود شرایط فعلی تحریم‌ها و مشکلات بانکی، وضعیت وخیم اقتصادی کشور بلاتغییر ماند و روند گرانی‌ها در برخی اقلام دارویی و کالاها و اقلام اساسی، همچنان ادامه داشت. با تشدید گرانی‌ها و تورم در بازارها، روحانیون و ائمه جمعه در سخنان خود بیشتر به مصائب و مشکلات معیشتی مردم توجه داشتند. این سخنان که در اکثر مواقع در قالب مطالبه‌گری واقعی تبیین نشد، نه در ترغیب تصمیم‌گیرندگان بالادستی به تغییر سیاست‌های اقتصادی موفق بود و نه در تشویق مدیران میانی به اصلاح امور تأثیرگذار بود. نتایج ۲۴ نظرسنجی برگزار شده در این زمینه، نشانگر همسو بودن نظرات مردم با موضع‌گیری‌های روحانیون در مطالبه‌گری نسبت به مشکلات اقتصادی در ۸۳ درصد این نظرسنجی‌ها بود. در این میان اکثر مراجع و روحانیون در حمایت از صدای خسته مردم سخن گفتند و خواستار ساماندهی وضعیت معیشتی مردم شدند. سخنان آیت‌الله العظمی سبحانی که در لزوم توجه به معضل کارتن‌خوابها سخن گفت بسیار حائز اهمیت بود.
سخنان وی که جزو معدود روحانیونی بود که به مطالبه‌گری در این موضوع پرداخت، در نظرسنجی سایت «مردم و روحانیت»، ۸۲ درصد رأی موافق دریافت کرد. سخنان حجت‌الاسلام حاج‌ابوالقاسم که اصلاح وضعیت اقتصادی را مهمترین نیاز چرخش زندگی مردم و مملکت توصیف کرده بود، با ۹۱ درصد رأی موافق، بیشترین میزان مقبولیت را در بین این نظرسنجی‌ها داشت. از سوی دیگر، سخنان یرش جوانان در دانشگاه‌ها برای کاهش آماری بیکاری در جامعه شد، با ۹۱ درصد رأی منفی، بیشترین میزان مخالفت را از سوی مخاطبین مردمی دریافت نمود. موضع‌گیری‌های غیرتخصصی در مسائلی که با زندگی روزمره مردم سر و کار دارد و آینده نسل جوان را مختل می‌کند، نه تنها باعث عدم اعتماد عمومی به این روحانیون به عنوان مسئولان کشور می‌شود، بلکه باعث تشدید شکاف میان مردم و روحانیت نیز می‌شود.
در میان این نظرسنجی‌ها، سخنان روحانیونی که به بررسی نرخ تورم و گرانی‌ها پرداختند، نیز بسیار حائز اهمیت بود. افرادی همچون امامان جمعه تهران و قم با اشاره به نرخ نگران‌کننده تورم ۵۰ درصدی و رشد اقتصادی منفی، آن را عامل نارضایتی مردم توصیف کردند. این موضع‌گیری‌ها با دریافت به ترتیب ۸۸ و ۸۹ درصد رأی مثبت از سوی کاربرانی سایت، توسط مردم تأیید شد. لیکن سخنان حجتالاسلامتورم نقطه به نقطه کاهش پیدا کرده است»، در نظرسنجی‌های سایت ۷۷ درصد رای مخالف دریافت کرد. با گذر حدود چهار سال از خروج کشور از برجام و آغاز تحریمهای اقتصادی، هنوز توسعه و رفاه اقتصادی برای مردم ما
دینداری، اولویت حاکمیت یا مردم؟
در سالهای اخیر با تزلزل اقتصادی خانواده‌ها، روند دین‌گریزی در جامعه افزایش یافته است. در فقدان فرهنگ‌سازی لازم، واکنش روحانیون در این زمینه به مطالبه‌گری و برنامه‌ریزی برای اصلاح امور، در بسیاری از موارد به انتقاد از دیانت و «غیرت دینی» مردم تبدیل شد. این موضوع به وضوح در ۱۲ نظرسنجی برگزار شده با موضوعیت دین و دینداری در جامعه عیان بود، از آنجاکه در حدود ۷۵ درصد از این نظرسنجی نارضایتی مردم از مواضع اتخاذ شده توسط روحانیون مشاهده شد. سخنان آیت‌الله عابدینی، امام جمعه قزوین که خدشه‌دار کردن کرامت بانوان برای هموار کردن مسیر حجاب را اشتباه خوانده بود، با ۸۸ درصد رأی موافق، بالاترین میزان مقبولیت را در بین این نظرسنجی‌ها داشت. سخنان حجت‌الاسلام موسوی‌فرد، امام جمعه اهواز که منشا مزاحمت‌های خیابانی را نوع پوشش بانوان معرفی کرده بود نیز ۹۰ درصد رأی منفی دریافت کرد و پایین‌ترین میزان مقبولیت را داشت.
موضوع دیگری که در مبحث دینداری بسیار حائز اهمیت بود، مسئله دین سیاسی بود. در این باب، سخنان آیت‌الله خاتمی که تفکر دخالت روحانیت در امور اجرایی را حتی به زمان صدر اسلام برد و جدای حوزه از حکومت‌داری را خلاف سیرت پیامبر و امیرالمؤمنین اعلام کرد، با مخالفت رأی‌دهندگان روبرو شد و ۷۹ درصد رأی منفی دریافت کرد. سایت «مردم و روحانیت» اخیراً به تحلیل سخنان جناب خاتمی که در دوازدهمین اجلاسیه جامعه مدرسین و علمای بلاد ایراد شد، پرداخت که بازخوردهای بسیاری را از طرفین این موضوع به همراه داشت. در ضمن، نظر به اهمیت این موضوع و موضع برخی از روحانیون در بسط موضوع دینداری به مقوله فرزندآوری، انشاالله در آینده نزدیک به کنکاش این موضوع و تحلیل سخنان و راهکارها ایراد شده روحانیون و امامان جمعه خواهیم داشت.
بیشتر بخوانید:
- جامعه مدرسین، حافظ یا تحریف‌گر سنت حوزه؟
- چرا مردم دین‌گریز شده‌اند؟
- فرزندآوری، نتیجه کم‌کاری مردم یا حاکمیت؟
مذاکرات هسته‌ای حق مسلم ماست
دی ماه همچنین صحنه ادامه دور هشتم مذاکرات وین جهت احیای برجام بود. این گفتگوها که با سرعت کم و محتاطانه پیش رفت، با انتظارات و اولویت‌های معیشتی و اقتصادی مردم فرسنگ‌ها فاصله داشت. با افزایش گمانی‌زنی‌های دیپلماتیک و ادامه‌دار شدن اختلافات بنیادی طرفین و فقدان دستاوردهای عملی مذاکرات در دی‌ماه، سخنان اکثر روحانیون و بخصوص امامان جمعه، درباره روند مذاکرات، همچون پیش از امضای برجام، مملو از بدبینی و بی‌اعتمادی بود. این بدبینی که در بسیاری از سخنرانی‌ها و خطبه‌ها بعنوان مقدمه‌ای برای ترویج سیاست مقاومت و درخواست ادامه تحمل و ایستادگی در برابر تحریمهای بین‌المللی ایراد شد، در بیشتر نظرسنجی‌ها با مقبولیت مردم روبرو نشد. در بین ۱۹ نظرسنجی برگزار شده در این زمینه، نظرات مردم با مواضع اتخاذ شده توسط روحانیون در ۸۴ درصد نظرسنجی‌ها همسو نبودند. سخنان آیت‌الله علم‌الهدی که اوضاع فعلی کشور با وجود تمام تحریم ها و مشکلات اقتصادی را پیروزی بر دشمن اعلام کرده بود با مقبولیت شرکت‌کنندگان در آن نظرسنجی همراه نبود و ۷۹ درصد رأی منفی دریافت کرد. واکنش مردم به سخنان حجت‌الاسلام میرتاج‌الدینی که خواستار شروع غنی‌سازی ۹۰ درصدی در صورت شکست مذاکرات شده بود نیز منفی بود و این سخنان ۸۹ درصد رأی مخالف دریافت کرد.
واکنش مردم به سخنان مقام معظم رهبری که مذاکره و تعامل به معنای تسلیم شدن نیست بسیار مثبت بود. این سخنان ۶۶ درصد رأی مثبت دریافت کرد. بالاترین میزان رأی مثبت در این نظرسنجی‌ها در مورد سخنان آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی بود که دوباره حاکمیت را به تعامل با جهان توصیه کرد. سخنان ایشان ۹۱ درصد حمایت مردمی دریافت کرد. از طرف دیگر، بیشترین میزان مخالفت مردمی در نظرسنجی سخنان روحانیونی دیده شد که فوریت نتیجه دادن مذاکرات را منکر شدند. سخنان حجت‌الاسلام حاج‌علی‌اکبری که مدعی شد ایران عجله‌ای در مذاکرات ندارد و طرفین برجام بیشتر از ایران به این توافق نیازمندند، با ۹۳ درصد رأی منفی، با مخالفت صریح مردم روبرو شد. به همین ترتیب، نظرسنجی سخنان روحانیونی که به جای میانجیگری برای فوریت گرفتن مذاکرات و اولویت گرفتن رفع تحریم‌ها و احیای اقتصاد، سخن از ایستادگی و مقاومت زدند، از حمایت مردمی برخوردار نبودند. سیاست‌های غلطی که انرژی هسته‌ای را از عاملی در تسریع چرخه تولید و توسعه، به کابوس تلخ رکود و انزوای بین‌المللی تبدیل کرده هنوز از گوشه و کنار حاکمیت شنیده می‌شود. امید است سیاستمداران با دوری جستن از سیاسی‌گری و جناح‌بازی‌هایی که کشور را به بیراهه برده، عزت و اقتدار را دوباره به بازارهای کشور و برکت را به سفره‌های مردم بازگردانند.
