نماز عبادی-سیاسی جمعه، امروز ۱۶ اردیبهشت در اقصی نقاط کشور عزیزمان برگزار شد. بیانات امروز ائمه جمعه نشان از اهتمام اکثریت قریب به اتفاق ایشان در تاکید به موضوعات اقتصادی و شفافیت در عرصه حکومت‌داری بود. به همین موازات، حمایت گسترده از عملکرد دولت سیزدهم نیز تقریبا از همه منبرهای امروز به گوش رسید. از نطق پیش از دستور وزاری کار و آموزش و پرورش در تهران که از وعده‌های اقتصادی برای جامعه کارگری و امنیت شغلی آنها صحبت کردند تا حقوق مرخصی ایام بارداری برای بانوان شاغل و افزایش حقوق بازنشستگان. موضوع اوکراین نیز با گره زدن آن با افزایش قیمت گندم و تاثیر آن بر ۳۰۰ درصد افزایش قیمت ماکارونی، جای خود را از حوزه جنگ نظامی روسیه و اوکراین به ورطه جنگ اقتصادی در داخل کشور داد. البته کلیدواژه «جراحی اقتصادی» در پرتو «اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی» مردم نیز بخش مهمی از اظهارات امامان جمعه را به خود اختصاص داد که البته حجم شعارزدگی آن کمتر از هفته‌های گذشته بود.
مشکلات اقتصادی کشور و درد و رنجی که مردم با آن دست و پنچه نرم می‌کنند، قابل کتمان نیست. این جمله از آیت‌الله محامی، خطیب سیستان و بلوچستان، به گویاترین شکل ممکن در میان همه خطیبان جمعه امروز به نوعی اعتراف‌گونه به بدی اوضاع عدالت در جامعه امروز کشورمان اشاره کرد. اما ایشان با لحنی جدی‌تر و دلسوزانه‌تر، از ریاست جمهوری خواستند به وزرای دولت دستور بدهند به جای صحبت‌های «غیرمستند» برای حل مشکلات دست به «عمل» بزنند. هشدارهای فوق نشان از دو نکته کلیدی در صحبت‌های امروز آیت‌الله محامی و سایر ائمه استان‌های مرزی و محروم کشور داشت که بی‌شک بیش از هر نقطه‌ای در کشور، با دوگانه «فساد» و «رفاه نابرابر» روبرو هستند. در مقام مقایسه، صحبت‌های حجت‌الاسلام ابوترابی فرد، خطیب پایتخت، نیز بار کلامی اقتصادی قوی داشت ولی با اشاره به وضعیت معیشت نامساعد کشور، همه رنج‌های اقتصادی امروز را «نتیجه ناگریز و قطعی سیاست‌های اقتصادی دهه‌های گذشته» قلمداد کرد. این نوع نگاه فرافکنانه، حتی اگر از لحاظ نظری، درست باشد، تنها بیان کننده بخشی از واقعیت است و سوءمدیریت‌های کنونی را نادیده می گیرد. در ضمن باید پرسید که چرا برغم رهنمون های مقام معظم رهبری و هشدارهای کارشناسان اقتصادی، برای چندین دهه دچار اشتباهات در حوزه اقتصاد و سیاست خارجی شدیم؟ آیا اکنون با از سرگرفتن مذاکرات اتمی نمی توان امیدی به جامعه بازگردانند؟ چرا همچنان شاهد انفعال در حوزه مذاکره و تعامل هستیم؟
همانطور که در مقالات اخیر وب‌سایت «مردم و روحانیت» بدان اشاراتی داشتیم، در همه جوانب از جمله مسایل اقتصادی و معیشتی بسیار «فرافکنانه» صورت می گیرد و همیشه دنبال مقصری هستیم که یا در گذشته به سر می برد و یا خارج از کشور! نظرسنجی‌ها ما و آنچه از جای جای کشورمان به گوش می‌رسد این است که روحانیت منعکس کننده مطالبات معیشتی مردم نیستند؛ آنچه مردم می‌خواهند گذر از مرحله صحبت از مشکلات و شفافیت به سوی همان «عمل‌گرایی» در همه عرصه‌هایی است که می‌تواند این معضلات را حل کند. مردم خواستار رسیدن به نتیجه هستند و صرفا با حلوا حلوا گفتن مسئولان و امامان جمعه، دهان مردم شیرین نمی‌شود.
علی‌رغم حمایت گسترده و جمعی اکثریت قاطع ائمه جمعه از عملکرد دولت آقای رئیسی، نگرانی ملموس از گرانی روغن و بالا رفتن سرسام‌آور قیمت نان بیش از پیش ملموس شده، و شاید همین امر باعث شده که شاهد انتقادات ائمه جمعه از عملکرد دولت نیز باشیم. البته جالب است که انتقادها بیشتر متوجه وزار بود تا خود شخص ریاست‌جمهوری. حجت‌الاسلام موسوی‌فرد، خطیب اهواز، با رویکردی مشابه ولی با لحنی ملایم‌تر از خطیب سیستان و بلوچستان، از «مجموعه دولتمردان» و وزار و استانداران خواست تا در عملکرد خود شفافیت داشته باشند. به بیانی بسیار ساده و مردمی، ایشان گفت: «… بیایند بگویند دارند چه کار می‌کنند تا مردم امیدوار شوند.»
خطیبان شهرهای قم، ارومیه نیز با اشاره به فساد و عملیات جهادی بر برون‌رفت از بحران معیشتی ایراد سخن کردند ولی صرفا به شکلی کلی مسولین را مخاطب قرار دادند و صحبت‌ها کمی به شعار می‌ماند تا عمل. در مقابل، نوع رویکرد حجت‌الاسلام آل‌هاشم، خطیب تبریز، تخصصی‌تر از بقیه خطیبان با اشاره به شفافیت در مورد «حذف ارز ترجیحی» و اطلاع‌رسانی به مردم در این زمینه، به دستاوردهای دولت سیزدهم پرداخت. از جمله مواردی چون «تسریع در واردات واکسن کرونا، گسترش دیپلماسی منطقه‌ای و بین المللی و افزایش تجارت با همسایگان، افزایش صادرات نفتی به حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز، دورزدن تحریم‌ها، ورود فعالانه به مذاکرات رفع تحریم» در فهرست بلند و بالای ایشان قرار داشت.
نقدی که مردم حداقل در چند ماه گذشته (پس از بحران اوکراین) از طریق نظرسنجی‌ها بدان تاکید کرده‌اند، این بوده که دیپلماسی کشور بیش از حد روسوفیلی‌شدن و در پی آن، انفعال در مذاکرات هسته‌ای بیش از پیش گریبان اقتصاد ما را گرفته است. امروز همین بحران اوکراین نان شب خانواده‌های ما را نیز دست‌کم پنج برابر گرانتر کرده است! و این نه تنها نان بلکه به روغن و ماکارونی هم تعمیم پیدا کرده و بحرانی جدید برای مردم مظلوم کشور آفریده است.
در تحلیل شنیده‌ها و گفته‌های امروز ائمه جمعه، اشاره حجت‌الاسلام سیدمهدی خضری، خطیب قزوین، به نامه امام علی (ع) به مالک اشتر جمع‌بندی متوازن و به‌حق از وضعیت کنونی کشور به دست می دهد. امام جمعه موقت قزوین خاطرنشان کرد: «امام علی (ع) در نامه چندین مرتبه از گمان مردم نسبت به حاکمیت تاکید کردند. این یعنی خیلی مهم است که مردم درباره حاکمیت چگونه فکر می‌کنند.» این صحبت چنان گویا و موکد بر نظرسنجی‌های یک سال گذشته ما در وب‌سایت مردم و روحانیت صحه می‌گذارد که انگار حلقه مفقود حکومت‌داری امروز کشور ما، فقدان توجه به این نگاه مردمی است. عدم شفافیت، فساد مدیریتی و مسایلی همچون سکوت در مورد قضیه هلدینگ یاس، عدم توجه به تعامل جهانی و لزوم گذار از وضعیت تحریم‌ها، تنها نمونه‌هایی از این فقدان توجه به محوریت نگاه مردمی در حکومت‌داری است.
به هر تقدیر، وب‌سایت مردم و روحانیت با تبریک دوباره عید سعید فطر، آرزومند است که سفرهای مردم پرنعمت و پربرکت‌تر از گذشته و رویکرد ما به حکومت‌داری بر اساس آموزه‌های امام علی (ع) مبتنی بر اصالت نگاه مردم‌محور در حاکمیت باشد.
