چندی است که صحبتهایی جسته و گریخته در مورد فعالیت های فرقه های انحرافی در نهادهای مختلف شنیده میشود. در این مقاله کوتاه میخواهیم مروری داشته باشیم بر این پدیده و تهدید اجتماعی ناشی از آن. در ضمن تا جایی که به رابطه میان مردم و روحانیت و بخصوص حوزه علمیه مربوط میشود نیز سعی خواهیم کرد موضوع را باز کنیم. واقعیت این است که معمولا در جامعه وقتی انسان با گرایش های متعالی هدایت نشود و با توهم تلقین گردد، خرافات پدید می آید که نهایتا میتواند تبدیل به فرقه ها و حلقه هایی شود که از اصل دین دور بوده و تبدیل به اعتقادات انحرافی میشود و امکان سوء استفاده نااهلان را فراهم می کند.
در همین ارتباط، حجت الاسلام و المسلمین محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور، هفته گذشته در مراسمی در قم از وجود گروه ها و حلقه های انحرافی در حوزه و بعضی نهادها خبر داد و هشدار داد که با هرگونه عوامل خارجی و داخلی که افکار و عقائد انحرافی را در کشور ترویج میدهند برخورد خواهد شد. ایشان با ذکر اینکه دشمن در حوزه علمیه هم نفوذ دارد هشدار داد که نباید برخی از جریاناتی که در حوزه علمیه قم و جاهای دیگر وجود دارد را آسان گرفت. صحبتهای دادستان کل کشور در حضور نمایندگان طلاب و فضلایی انجام شد که یک هفته پیش از آن آیت الله ناصر مکارم شیرازی در حضور همین گروه سخنانی مشابه طرح فرموده بودند. این مرجع تقلید در ارتباط با فعالیتهای اخیر فرقه های انحرافی اشاره به این داشتند که «اخیرا فرقه های انحرافی در حوزه های علمیه پیدا شده که باید مراقبت کرد طلاب جذب این فرقه ها نشوند». با وجود اینکه چنین صحبتهایی از مقامات سیاسی و مراجع تقلید کشور بی سابقه نیست اما در سالهای اخیر کمتر چنین صحبتهایی به صراحت در مورد وجود حلقه های انحرافی بخصوص در حوزه های علمیه شنیده بودیم.
یکی از جریان های انحرافی مربوط به مهدویت که در سال های اخیر در عراق شکل گرفته و طرفداران محدودی نیز در برخی شهرهای حاشیه ای پیدا کرده، جریان احمدالحسن است. این جریان با سوء استفاده از کم اطلاعی برخی جوانان و مردم از آموزه های تاریخی، دینی و حدیثی به ترویج خرافه های بی اساس خود پرداخته و متاسفانه بعضا عامل پدید آمدن برخی مشکلات امنیتی نیز گردیده است. مـوسس ایـن جریان، شخصی به نام احمدبن اسماعیل از قبیله «صیامر» عراق است؛ وی سال ۱۹۷۳مـیلادی در مـنطقه ای به نام «هویر» از توابع شـهرستان زبـیر از اسـتان بصره متولد شـده و در سـال ۱۹۹۹ از دانشکده مهندسی نجف فـارغ التحصیل شـده و مدتی نیز در حوزه شهید سید محمد صدر دروس طلبگی خوانده. این فرد مدعی است ابتدا در خواب و سپس در بـیداری بـا امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ملاقات کرده و آن حضرت او را مـامور بـه هدایت انـسانها کـرده اسـت. وی ادعاهای خود را از بیش از ۱۵ سال پیش آغاز کرد و همان طور که گفته شد توانست در کشور عراق، برخی از شیعیان ساده دل را فرید دهد. اما پس از انجام اقدامات نـظامی کـه طرفدارانش در عراق انجام دادند و اقدام پلیس بغداد برای دستگیری اش از عراق گریخت و پس از آن تنها از طریق اینترنت با طرفدارانش در ارتباط است. طرفدارانش معتقدند او هم اکنون غایب شده است!
در همین راستا حجت‌الاسلام والمسلمین عزالدین رضا‌نژاد، استاد حوزه علمیه قم، چندی پیش در یکی از نشست های تخصصی گفتمان عقاید و اندیشه‌ها که در مدرسه فیضیه برگزار شد، به چند فرقه انحرافی دیگر اشاره کرد. اسماعیلیه، شیخیه و شیطان‌پرستی از جمله فرقه‌های هستند که حجت الاسلام رضا‌نژاد به آنها اشاره کرده. وی همچنین از ضیدیه و اسماعیلیه به عنوان گروه‌هایی که منتصب یا مستند به مذاهب شیعه هستند نام برد و اظهار کرد: این دو فرقه در دهه اخیر فعالیتهای خود را گسترش داده و فرقه اسماعیلیه در صدد ایجاد پایگاهی در یکی از کشور‌های همسایه است.
باید در اینجا یادآوری کنیم که در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام چنین فرقه ها و حلقه های منحرف بسیار بوده اند اما از آنجایی که اکثر اینها توسط افرادی سودجو و منفعت طلب تشکیل شده که در پی سوءاستفاده از مردم و ساددلی قشر ناآگاه جامعه بوده اند، معمولا کاری از پیش نبرده اند. در ضمن روحانیت و مومنان آگاه، از طریق به چالش کشیدن مواضع و اعتقادات سست این گروه ها توانسته اند روشنگری لازم را در سطح جامعه تقویت کنند. این نگاه روشنگرانه که با بحث و فحص همراه بوده بهترین نتیجه را برای جامعه و دوستاران اهل بیت فراهم کرده ولی اکنون متاسفانه اولین و تنها واکنش مسئولان، تلاش برای حذف این حلقه های منحرف است. هرچند نیت برخی از روحانیون و مسئولانی که از برخورد قهری و حذف سخن می گویند دلسوزانه است ولی شواهد وقرائن تاریخی حاکی است که سبقت گرفتن این برخوردها از گفتگوهای عالمانه و مناظرات مشفقانه باعث می شود که فرقه های انحرافی با مظلوم نمایی، تبلیغ مناسبی برای متاع بی ارزش خود پیدا کنند.
در پایان جایز میدانیم تا با یکی از بیانات مولای متقیان، حضرت علی علیه الاسلام این متن را به پایان ببریم. ایشان میفرمایند «هرگز نمی توانید راه رشد را بیابید، مگر آنکه راه انحراف را هم نشان دهید». ( خطبه ۱۴۷ نهج البلاغه)
روحانیون باید نقش موثرتری در ارتباط با آگاه کردن مردم نسبت به این فرقه ها ایفا کنند و فقط خاموش کردن صدای انها جواب نمبدهد.